Koreako martiriak

Koreako martiriak^[1] XIX. mendeko Koreako katolikoen aurkako jazarpen erlijiosoaren biktimak izan ziren.

Ikuspegi orokorra

XVIII.mendearen amaieran, Joseon leinuak gobernatu zuen Korean. Konfuzianismoan eta klase harremanetan oinarritutako gizartea zen^[2]. Kristautasuna Korean sartu zenean, jende arrunta erlijio berrira hurbildu zen. Fededun berriek Chonju Kyo Udul deitzen zioten beren buruari, literalki «Zeruko Jainkoaren irakaskuntzaren lagunak»^[3].

XIX. mendeko Korean kristauen aurkako 4 jazarpen multzo nagusi egon ziren:

Shinyu jazarpena (1791-1801)
Ki-hae jazarpena (1839)
Pyong-o jazarpena (1846)
Pyong-en jazarpena (1866)

Azkena 1866an izan zen, garai hartan 20.000 katoliko baino ez zeuden Korean (beste konfesio kristauak ez ziren Korean sartu geroago arte)^[3]. Martirien gehiengoa laikoak ziren.

Garai horretan 8.000-10.000 kristau korear hil zituzten. 1925ean, Pio XI.a aita santuak hirurogeita hemeretzi martiri dohatsu bilakatu zituzten. Beste hogeita lau Paulo VI.a aita santuak dohatsu bilakatu zituzten 1968ko urriaren 6an^[4].

1984ko maiatzaren 6an, Joan Paulo II.a aita santuak 103 katoliko kanonizatu zituen, 1846an ezpataz exekutatu zuten Andres Kim Taegon lehen apaiz katoliko korearra barne^[5]. Tradizioa hautsiz, kanonizazioa ez zen Erroman egin, Seulen baizik^[6]. Jaieguna irailaren 20an ospatzen da^[1].

Martirien zerrenda

Egun hartan kanonizatu ziren martiriak honako hauek izan ziren:

Apezpikuak

Antonio Maria Nikolas Daveluy
Laurendi Maria Josef Imbert
Simon Frantzisko Berneux

Apaizak

Andres Kim Taegon
Bernardo Luis Beaulieu
Jakob Honorato Chastan
Justino Ranfer de Bretenières
Martin Lukas Huin
Petri Aumaître
Petri Maubant
Petri Henrike Dorie

Laikoak

Agata Chon Kyonghyob
Agata Kim Agi
Agata Kwon Chin-i
Agata Yi
Agata Yi Kannan
Agata Yi Kyong-i
Agata Yi Sosa
Agustin Pak Chongwon
Agustin Yi Kwanghon
Agustin Yu Chingil
Aines Kim Hyoju
Alexio U Seyong
Ana Kim Changgum
Ana Pak Agi
Andres Chong Hwagyong
Antonio Kim Songu
Arrosa Kim Nosa
Barbara Cho Chungi
Barbara Choe Yongi
Barbara Han Agi
Barbara Kim
Barbara Ko Suni
Barbara Kwon Hui
Barbara Yi
Barbara Yi Chonghui
Bartolome Chong Munho
Benedikta Hyong Kyongnyon
Damian Nam Myonghyok
Elisabet Chong Chonghye
Eztebe Min Kukka
Frantzisko Choe Kyonghwan
Ignazio Kim Chejun
Joan Pak Hujae
Joan Yi Munu
Joan Yi Yun-il
Joan Batista Chon Changun
Joan Batista Nam Chongsam
Joan Batista Yi Kwangnyol
Josef Chang Chugi
Josef Cho Yunho
Josef Im Chipek
Julieta Kim
Karlos Cho Shinchol
Karlos Hyon Songmun
Katalina Chong Choryom
Katalina Yi
Kolunba Kim Hyoim
Laurendi Han Ihyong
Lukas Hwang Soktu
Luzia Kim
Luzia Kim Nusia
Luzia Pak Huisun
Magdalena Cho
Magdalena Han Yongi
Magdalena Ho Kyeim
Magdalena Kim Obi
Magdalena Pak Pongson
Magdalena Son Sobyok
Magdalena Yi Yongdok
Magdalena Yi Yonghui
Maria Pak Kunagi
Maria Won Kwiim
Maria Yi Indok
Maria Yi Yonhui
Marko Chong Uibae
Marta Kim Songim
Paulo Chong Hasang
Paulo Ho Hyob
Paulo Hong Yongju
Perpetua Hong Kum-ju
Petri Cho Hwaso
Petri Choe Changhub
Petri Choe Hyong
Petri Chong Wonji
Petri Hong Pyongju
Petri Kwon Tugin
Petri Nam Kyongmun
Petri Son Sonji
Petri Yi Hoyong
Petri Yi Myongso
Petri Yu Chongnyul
Petri Yu Taechol
Protasio Chong Kukbo
Sebastian Nam Igwan
Susana U Surim
Teresa Kim
Teresa Kim Imi
Teresa Yi Maeim
Tomas Son Chasuhn
Zezilia Yu Sosa

Erreferentziak

↑ ^a ^b Amundarain, Dionisio. (2022). Egunean Eguneko Ebanjelioa. 2023 Urtea. Bilbo: Mezulari, 472 or. ISBN 978-84-271-4643-3..
↑ (Ingelesez) «St. Simon Berneux» Catholic.net.
↑ ^a ^b (Ingelesez) «Columban Homily on Feast of Korean Martyrs» Independent Catholic News 2012/09/24.
↑ (Italieraz) «Solenne beatificazione dei martiri della Corea» Vatican 1968/10/06.
↑ (Ingelesez) Sanders, Cheridan. (2013). «Getting to know: St. Andrew Kim and his companions» SL Media.
↑ (Ingelesez) Kamm, Henry. «Pope Canonizes 103 Martyrs in Seoul» The New York Times 1984/05/07.