Aa (waternaam)

Veel wateren (rivieren, beken, meren) hebben een naam die Aa, Ae, E, Ee, Ie, of IJ in zich hebben. Dit betekende oorspronkelijk gewoon ‘stromend water’ en heeft zijn oorsprong in het Oergermaanse *ahwō- ‘water, rivier’ ook verwant met Latijns aqua en tevens terug te vinden in dialectisch Opperduits Ach(e), Fries ie, Engels ea, eau en yeo, Deens, Zweeds en Noors å, Faeröers en IJslands á. In het Nederlands is Aa door betekenisverenging meer specifiek een naam voor riviertjes (of rivierachtige wateren: waterlopen, beekjes) en is het weer Oudfries ē verder vervormd tot Ee, Ie of IJ. Soms is het aan de naam voorafgaande lidwoord de versmolten met Ie en wordt zo Die. De vorm is doorgaans vrouwelijk, behalve bij het open water van het IJ. In de provincie Groningen werd de riviernaam meestal geschreven als Ae of Æ en uitgesproken als IJ.

Lijst van wateren met Aa-namen:

Aa

Aa bij Almelo
Aa bij Grobbendonk (Antwerpen, België)
Aa bij 's-Hertogenbosch (Noord-Brabant, Nederland), met Kleine Aa, Nieuwe Aa, Astense Aa, Oude Aa en Bakelse Aa
Abeek in Meeuwen, vloeit samen met de Dommel, nog voor de Nederlandse grens
Aa bij Grevelingen, Hauts-de-France, Frankrijk
Aa in de provincie Utrecht, Nederland
Aa of Weerijs bij Wuustwezel (Antwerpen) en Breda (Noord-Brabant) (zie ook aldaar)
Aa, een van de bronbeken van de Run, te Weebosch en Eersel.
Aa in de Liemers, verdwenen oude riviervertakking van de (Oude) Rijn, dat stroomde bij Oud-Zevenaar en onder Groessen. In Groessen bestaat nog een buurtschap met de naam de Aa.
Aabeek, een beek die door de Vlaams-Brabantse gemeenten Grimbergen en Zemst stroomt.
Ahauser Aa of Alstätter Aa in Duitsland, in Nederland voortgezet als Buurserbeek of Schipbeek
Aa-landen is een wijk in Zwolle, genoemd naar de Westerveldse Aa
Bocholter Aa in Duitsland, in Nederland voortgezet als de Aa-strang vanaf Dinxperlo (Gelderland, Nederland)
Drentsche Aa, gedeeltelijk ook Oude Aa (Drenthe, Nederland)
Gro(o)te Aa, meerdere betekenissen:
- Grote Aa (Zwolle)
- Grote Aa (Wuustwezel) als tak van de Weerijs bij Wuustwezel
- Groote Aa (Heeze)
Kleine Aa, meerdere betekenissen:
- Kleine Aa of Wildertse Beek bij Roosendaal
- Kleine Aa of Dommeltje bij Boxtel
- Kleine Aa bij Someren
- Kleine Aa (Zwolle), een voormalige waterloop in Zwolle
- Kleine Aa (Brecht) als tak van de Aa of Weerijs bij Wuustwezel
Mussel Aa in Westerwolde (Groningen, Nederland)
Noord Aa, een tussen de polders overgebleven plas in de gemeente Zoeterwoude, even ten noorden van Zoetermeer (Zuid-Holland)
Pekel A in Oost-Groningen
Ruiten Aa in Westerwolde (Groningen)
Vledder Aa (Drenthe)
Westerveldse Aa bij Zwolle
Westerwoldse Aa, (Groningen)
Wijde Aa, een zijtak van het Braassemermeer tussen Hoogmade en Woubrugge in (Zuid-Holland, Nederland)
Wijde Aa, een recreatieplas in de Zwolse wijk Aa-landen
Wold Aa in Zuidwest-Drenthe
Münstersche Aa in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, bij de stad Münster

Ae

uitspraak (afhankelijk van streek): A, Ee of Aai, soms IJ

Kerk Ae bij Zuiderwoude (Noord-Holland)
Arken Ae bij Zuiderwoude (Noord-Holland)
Ooster Ae bij Monnickendam (Noord-Holland)
Oude Ae of Tolnij tussen Bedum en Winsum
Oude Ae, Gronings Ol IJ, is de naam van enkele restanten van rivier de *Munte of *Munter Ae, die vanaf Wildervank naar Termunten liep. Zijtakken waren de Ooster en Wester Ae bij Meeden. De Ae gaf tevens zijn naam aan het waterschap Oude Æ bij Woldendorp
Oude Ae is een voormalige waterloop bij Oostwold (Oldambt), die tevens zijn naam geeft aan het gehucht Ekamp
Reider Ae, ook Reider Ee, was de vroegere voortzetting van de Westerwoldse Aa; hij gaf zijn naam aan de buurtschap Astock
Ruiten Ae in Froombosch (Groningen)
Scharmer Ae, tussen de Scharmer plas in Scharmer (Groningen) en het Slochterdiep bij Schaaphok
Slochter Ae, tussen de Ruiten Ae in Froombosch (Groningen) en het Slochterdiep bij Schaaphok
Ten Poster Ae, ook wel Poster IJ, bij Ten Post (Groningen)
Woltersumer Ae, bij Luddeweer (Groningen)
Water of Ae, Schotland

Die

Die bij Alkmaar (Noord-Holland); hier ook Overdie, een voormalige polder
Die, ook Limmer Die tussen Limmen en Akersloot (Noord-Holland)
Durgerdammer Die ten noorden van Durgerdam (Noord-Holland), droogmakerij
Holysloter Die bij Holysloot (Noord-Holland)
Ransdorper Die bij Ransdorp (Noord-Holland)
Uitdammer Die bij Uitdam (Noord-Holland)

Ee

E bij Edam en Volendam (Noord-Holland)
Ee in De Friese Meren (Friesland, Nederland)
Ee bij Maldegem (Oost-Vlaanderen, België)
Purmer Ee (Noord-Holland)
Dokkumer Ee (Friesland)
Olde Ee of IJlster Ee en de Noorder Ee zijn voormalige veenstroompjes bij Smallebrugge.
Peanster Ee (Friesland)
Wijde Ee (Grouw) (Friesland, bij Grouw)
Zierikzee (van Sirics Ee)
Accumer Ee
Wichter Ee

Ie

De Westiederweg markeert de westelijke oever van de kort voor 1470 aangelegde Woltersumer Ae

IJ

het IJ bij Amsterdam (Noord-Holland)
IJe (ook wel: E) bij Edam, Volendam en Middelie (Noord-Holland)
Crommenije ("Kromme IJ") bij Krommenie en Krommeniedijk (Noord-Holland)
Binnen der Ae of Binderij is een gehucht bij Woldendorp, genoemd naar de waterloop Oude Ae of *Munte
de Kollerijweg tussen Woltersum en Wittewierum markeert de voormalige oeverwal van de Slochter Ae
Old en Nij of Oldenij, verbasterd uit Olde Ae, is een oude naam voor het gebied van de wijk Dethmerseiland bij Delfzijl
Stuimelderij is een voormalige buurtschap bij Woldendorp