Veldspaatvervanger

Veldspaatvervangers, veldspatoïdes of foïdes (Engels: feldspathoids of foides) zijn een groep mineralen die tot de silicaten behoren. Veldspaatvervangers lijken in eigenschappen en samenstelling op de veldspaten, maar zijn onderverzadigd in silica. Ze komen voor in zeldzamere stollings- en metamorfe gesteenten.

Eigenschappen

Alle veldspaatvervangers zijn tectosilicaten en bevatten meestal de elementen kalium, natrium, calcium en/of aluminium.

Veldspaatvervangers

Nefelien - (Na,K)AlSiO₄
Kalsiliet - KAlSiO₄
Leuciet - KAlSi₂O₆
Noseaan - Na₈Al₆Si₆O₂₄(SO₄)·(H₂O)
Sodaliet - Na₈Al₆Si₆O₂₄Cl₂
Lazuriet - Na₃CaAl₃Si₃O₁₂S
Haüyn - Na₄Ca₂Al₆Si₆O₂₂S₂(SO₄)Cl_0,5
Helviet - Mn²⁺₄Be₃(SiO₄)₃S
Cancriniet - Na₆Ca₂Al₆Si₆O₂₄(CO₃)₂
Afghaniet - (Na,Ca,K)₈(Si,Al)₁₂O₂₄(SO₄,Cl,CO₃)₃·H₂O
Davyn - Na₄K₂Ca₂Si₆Al₆O₂₄(SO₄)Cl₂

Voorkomen

De veldspaatvervangers komen voornamelijk voor in alkali-rijke stollingsgesteenten als syeniet. Ze kunnen ook ontstaan bij de verwering van veldspaat.