Ślimak nadobny

Ślimak nadobny
Faustina faustina
(Rossmässler, 1835)[1]
Ilustracja
Muszla ślimaka nadobnego (Faustina faustina). Pieniny, Sokolnica, maj 2004.
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Gromada

ślimaki

Podgromada

płucodyszne

Rząd

trzonkooczne

Nadrodzina

Helicoidea

Rodzina

ślimakowate

Rodzaj

Faustina

Gatunek

ślimak nadobny

Synonimy
  • Helix faustina Rossmässler, 1835
  • Helicigona faustina (Rossmässler, 1835)
  • Campylaea faustina (Rossmässler, 1835)[2]
  • Chilostoma (Faustina) faustinum (Rossmässler, 1835)[2]
  • Helix associata Rossmässler, 1835[2]
  • Helix charpentieri Scholtz, 1843[2]
  • Helix citrinula L. Pfeiffer, 1859[2]
  • Helix sativa L. Pfeiffer, 1848[2]
  • Helix volhyniensis A. Férussac MS[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

najmniejszej troski
Multimedia w Wikimedia Commons

Ślimak nadobny (Faustina faustina) – gatunek ślimaka z rodziny ślimakowatych (Helicidae). Gatunek górski, występujący w Karpatach i na Pogórzu Karpackim, z pojedynczymi, izolowanymi stanowiskami na niżu.

Systematyka

Przedstawiciel licznej rodziny ślimakowatych, jego pozycja systematyczna nie jest pewna (umieszczano go w rodzajach Campylea, Helicigona, Chilostoma, Faustina)[4], a relacje w stosunku do podobnych i występujących w podobnych siedliskach gatunków (ślimaka Rossmaesslera i ślimaka tatrzańskiego) pozostają bliżej nieustalone. Według najnowszej propozycji Schileyko – w oparciu morfologię aparatu rozrodczego – włączony do rodzaju Faustina[5]. W oryginalnej publikacji Rossmässlera obok nazwy gatunkowej figuruje nazwisko «Ziegler», nie wiadomo jednak, czy osoba ta jest autorem opisu gatunku, na którym bazował Rossmässler, czy też osobą, która zebrała holotyp.

W polskiej literaturze naukowej gatunek funkcjonuje pod nazwą Chilostoma faustinum[6].

Etymologia nazwy

Nazwa gatunkowa pochodzi od słowa faustus (łac.) – błogi, szczęśliwy, pomyślny[7].

Cechy morfologiczne

Muszla spłaszczona, z lekko uniesioną skrętką. Ostatni skręt jest łagodnie zaokrąglony i pozbawiony tępej krawędzi. Dołek osiowy szeroki i głęboki. Warga cienka, wyraźna, biała lub różowawa. Barwa muszli zmienna, brązowawa, rdzawoczerwona, żółta, zwykle z ciemnym paskiem na ostatnim skręcie, od dołu biało obrzeżonym, rzadziej bez paska[8]. Powierzchnia muszli gładka, silnie błyszcząca[1][6]. Szerokość muszli: 13–22 mm; wysokość: 7–16 mm[4][8][9].

Występowanie

Występuje w Karpatach, Sudetach, ma także izolowane stanowiska w Górach Świętokrzyskich i w Puszczy Rominckiej. W Polsce występuje od Bieszczadów po Góry Sowie, na Podkarpaciu, w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, Górach Świętokrzyskich[10][11]. Poza Polską stwierdzony na terenie Czech, Węgier, Rumunii, Serbii, Słowacji, Ukrainy i Litwy[10][12][3].

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Gatunek związany z górami, występuje głównie w lasach reglowych, wśród roślinności, na ocienionych skałach lub rumowiskach skalnych. Nie jest związany wyłącznie ze skałami wapiennymi i dolomitami, jak ślimaki tatrzański i Rossmaesslera[4][13]. Na niżu występuje w zalesionych dolinach potoków[11]. Biologia i ekologia gatunku są słabo poznane. W populacji z Puszczy Rominckiej ślimaki nadobne potrzebują trzech sezonów (przy tempie wzrostu muszli 0,22 skrętu na miesiąc), aby osiągnąć ostateczne rozmiary muszli. Ślimaki są aktywne od kwietnia/maja do października[14].

Zagrożenia i ochrona

Zagrożenie dla tego gatunku może stanowić wyspowe rozmieszczenie populacji. Izolacja populacji naraża je na negatywne skutki inbredu, dryfu genetycznego i losowych fluktuacji liczebności, które mogą doprowadzić do wyginięcia[15]. Zagrożeniem może być niszczenie siedlisk – np. w związku z wydobywaniem kopalin, lawinami skalnymi, wycinką lasów, turystyką. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) ma status gatunku najmniejszej troski (LC – least concern)[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b E.A.E.A. Rossmässler E.A.E.A., Iconographie der Land- und Süßwasser-Mollusken, mit vorzüglicher Berücksichtigung der europäischen noch nicht abgebildeten Arten, t. Erster Band. – Heft. II, Taf. VI, Dresden, Leipzig 1835, s. 4–5  (niem. • łac.).
  2. ↑ a b c d e f g MolluscaBase eds., Faustina faustina (Rossmässler, 1835), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-19]  (ang.).
  3. ↑ a b c Faustina faustina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species  (ang.).
  4. ↑ a b c Wiktor 2004 ↓, s. 271.
  5. ↑ A.A.A.A. Schileyko A.A.A.A., Family Helicidae excluding Helicinae (Gastropoda Pulmonata): morphology, taxonomy, and a catalogue of taxa, „Ruthenica”, 23 (2), 2013, s. 127–162 [zarchiwizowane z adresu 2022-06-16] .
  6. ↑ a b Wiktor 2004 ↓, s. 270.
  7. ↑ Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, s. 546.
  8. ↑ a b Urbański J. 1957. Krajowe ślimaki i małże. PZWS, Warszawa, s. 111.
  9. ↑ Bezkręgowce 1984 ↓.
  10. ↑ a b Wiktor 2004 ↓, s. 272.
  11. ↑ a b Marzec 2013 ↓, s. 275–276.
  12. ↑ Balashov I. & Gural-Sverlova N., An annotated checklist of the terrestrial molluscs of Ukraine, „Journal of Conchology”, 41 (1), 2012, s. 91–109 .
  13. ↑ Animal Base: Helicigona faustina ↓.
  14. ↑ Marzec 2013 ↓, s. 276–280.
  15. ↑ Krzanowska, Łomnicki i Rafiński 1982 ↓, s. 38, 106–108.

Bibliografia

  • Halina Krzanowska, Adam Łomnicki, Jan Rafiński: Wprowadzenie do genetyki populacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 224. ISBN 83-01-02225-6.
  • MagdaM. Marzec MagdaM., Growth rate of Chilostoma faustinum (Rossmassler, 1835) (Gastropoda: Pulmonata: Helicidae) under natural conditions, „Folia Malacologica”, 21 (4), 2013, s. 275–283, DOI: 10.12657/folmal.021.028 .
  • Francisco Welter Schultes: Animal Base: Helicigona faustina. Uniwersytet w Getyndze, 2008. [dostęp 2014-05-15].
  • Andrzej Wiktor: Ślimaki lądowe Polski. Olsztyn: Mantis, 2004, s. 302. ISBN 83-918125-1-0.
  • Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.

Linki zewnętrzne

  • Tryon, G. 1888. Manual of Conchology – Pulmonata. Vol. 4. Helicidae – Volume II. s. 95.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • BioLib: 2965
  • GBIF: 4563016
  • identyfikator iNaturalist: 100865
  • NCBI: 1230026