Cmentarz ewangelicki w Pabianicach

Cmentarz ewangelicki w Pabianicach
Państwo

 Polska

Miejscowość

95-200 Pabianice

Adres

ul. Ewangelicka 2/4

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

protestanckie

Stan cmentarza

czynny

Data otwarcia

ok. 1830

Zarządca

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Pabianicach

Położenie na mapie Pabianic
Mapa konturowa Pabianic, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ewangelicki w Pabianicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ewangelicki w Pabianicach”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ewangelicki w Pabianicach”
Położenie na mapie powiatu pabianickiego
Mapa konturowa powiatu pabianickiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ewangelicki w Pabianicach”
Ziemia51°39′50,15″N 19°21′18,87″E/51,663931 19,355242
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Pabianicach – cmentarz parafii ewangelicko-augsburskiej świętych Piotra i Pawła w Pabianicach. Położony jest w północnej części zespołu pabianickich nekropolii. Do wejścia głównego, od strony ulicy Orlej, prowadzi mała ulica Ewangelicka.

Historia

Data powstania cmentarza nie jest dokładnie znana. Został założony po objęciu pabianickiej parafii protestanckiej przez pastora Daniela Biedermanna, tj. po roku 1832. W 1833 r. teren cmentarza został otoczony parkanem. Na przestrzeni XIX wieku był kilkakrotnie powiększany. Najwięcej grobów przybyło w 1852 r. podczas epidemii cholery. Około roku 1870 przeniesiono tam dzwonnicę znajdująca się wcześniej obok kościoła parafialnego. Obecnie dokonywane są pochówki zmarłych różnych wyznań, nie tylko protestantów.

Kaplica – mauzoleum

Budynek projektu Johannesa Wendego został wzniesiony w latach 1907–1909. Ufundowała go Zofia Kindler po śmierci swego męża Ludwika (syna Rudolfa Kindlera). W swym pierwotnym założeniu miał pełnić funkcję mauzoleum fabrykanckiego rodu Kindlerów. Ówczesne prawo nie przewidywało jednak możliwości pochówków w mauzoleach i kaplicach osób nieposiadających tytułów książęcych, królewskich lub biskupich. Fundatorka przekazała więc obiekt parafii ewangelickiej, która przeznaczyła go na kaplicę pogrzebową. W tej formie funkcjonuje współcześnie. Jest wpisana do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Łódzkiego pod nr A/375 z dnia 16.12.1998.

Kaplicę wykonano w stylu postsecesyjnego modernizmu (błędnie określany jako styl neomauretański) na wzór kościoła św. Leopolda w wiedeńskim Steinhofie. Budowla została postawiona na planie kwadratu i zwieńczona półkolistą absydą. W czterech narożnikach znajdują się wieże będące pylonami. Całość nakryta jest dachem w kształcie kopuły. Boniowana fasada jest podzielona szerokim gzymsem i pilastrami. Wnętrze tworzy jedna nawa wraz z emporą, zdobioną girlandami i wieńcami. W oknach znajdują się witraże. Największy z nich, w oknie nad wejściem głównym, przedstawia anioły unoszące urnę, co ma symbolizować zapowiedź zmartwychwstania.

Nagrobki

Na pabianickim cmentarzu ewangelickim znajdują groby pabianickich rodzin, przybyłych do miasta podczas rozkwitu potęgi przemysłowej w XIX wieku, fabrykantów, pastorów i innych osób trwale związanych z historią miasta. Swoją mogiłę ma tu między innymi Ludwik Schweikert, założyciel zakładu farmaceutycznego, istniejącego do dziś jako Polfa, Eduard Vortheil, pionier kinematografii na ziemiach polskich, który posiadał pierwszy w historii Imperium Rosji certyfikat na operowanie kamerą filmową[1] oraz filantrop i fabrykant Teodor Ender.

Od początku XXI wieku zabytkowe nagrobki są sukcesywnie odnawiane.

Grób Osoby
Grób rodziny Enderów Kwatera rodziny Enderów, współtwórców pabianickiego przemysłu bawełnianego w XIX wieku, zasłużonych działaczy społecznych
Grób rodziny Krusche Grób rodziny Krusche Kwatera członków rodziny Krusche, współwłaścicieli największej fabryki włókienniczej w Pabianicach.
Grób Louise Kindler Grób Oskara Kindlera Grobowce członków fabrykanckiej rodziny Kindlerów
Grób rodziny Fulde Nagrobek rodziny Garzyńskich Anioł na nagrobku Zabytkowe nagrobki pabianiczan

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ E.J.VORTHEIL [online], W kinie „MAZUR”, 23 września 2011 [dostęp 2023-02-13]  (pol.).

Bibliografia

  • „Co nam zafundowała Zofia Kindler?” W: „Życie Pabianic” z 25.10.2011 s. 18
  • „Karol Johannes Wende” w: „Moje Miasto Pabianice” z 17.04.2012 s. 19
  • Wycieczka na cmentarz ewangelicki w Pabianicach [online] [zarchiwizowane z adresu 2004-09-02] .
  • Cmentarze chrześcijańskie w Pabianicach
  • DariuszD. Bruncz DariuszD., Parafia Ewangelicko-Augsburska św. Piotra i św. Pawła w Pabianicach [online], Ekumenizm.pl, 27 stycznia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03] .