Dagda (mitologia)

Dagda

bóg druidów, rolnictwa, obfitości i płodności, uosobienie doskonałości
Inne imiona	Cera, Ruaidh Rofhessa
Występowanie	mitologia irlandzka
Atrybuty	maczuga, kij, kocioł
Rodzina
Ojciec	Fomorianie
Matka	Ethlinn
Żona	Breg
Dzieci	Bodb Dearg, Cermait, Midir, Aine, Brigid, Aengus (z Boann)
Hasło w Wikisłowniku

Dagda – główny bóg celtycki występujący w mitologii iryjskiej. Jego imię oznacza "Dobry Bóg" lub "Dobra (w znaczeniu zręcznej) Ręka". Znany jest również jako Cera (Stwórca), Ruaidh Rofhessa (Czerwonowłosy Doskonałej Wiedzy). Był bogiem druidów, rolnictwa, obfitości i płodności. Uosabiał doskonałość, posiadał tajemną wiedzę doskonałą. Niektóre teksty mówią, że jego ojcem był Elatha, inne, że jego matką była Ethlinn. Nosił imię Eochaid Ollathair („Praojciec”), jako mityczny król Irlandii w latach 1186-1146 p.n.e.

Iryjskie podania przedstawiają Dagdę jako postać o ogromnej sile, uzbrojoną w magiczną maczugę (bądź kij) i kocioł. Maczuga była zdolna zabić dziewięciu ludzi jednym uderzeniem; dotknięcie nią przywracało zgładzonym życie. Kocioł był bezdenny, zdolny wykarmić armię. Bóstwo posiadało również bogato zdobioną magiczną harfę wykonaną z dębu, która, gdy Dagda na niej zagrał, ustawiała pory roku we właściwym porządku; niektóre źródła mówią, że była ona używana do wydawania rozkazów podczas bitew. W jego posiadaniu były także dwa wieprze, z których jeden jest zawsze żywy, a drugi zawsze gotowy do upieczenia, oraz wiecznie obsypane owocami drzewa.

Dagda był ponadto Wysokim Królem Tuatha Dé Danann, ponadnaturalnych istot zamieszkujących Irlandię przed przybyciem Celtów. Jego kochanką była Boann, a żoną Breg. Przed bitwą z Fomorianami, podczas święta Samhain zawarł przymierze z boginią wojny Morrigan w zamian za plan bitwy.

Mimo swojej wielkiej siły i prestiżu, Dagda był czasami przedstawiany jako postać niezdarna i nieokrzesana, a nawet komiczna; ubrany w szorstką tunikę która tylko częściowo zakrywała jego zad sprawiając, że jego wielki penis opadał na ziemię.

Dagda miał romans z Boann, żoną Nechtana. Aby ukryć ten fakt Dagda zatrzymał słońce na dziewięć miesięcy; z tego powodu ich syn Aengus został poczęty, był noszony i urodził się jednego dnia. Razem z Boann pomógł Aengusowi znaleźć prawdziwą miłość.

Wkrótce po tym Aegnus zdetronizował swego ojca zajmując jego miejsce i dom w Brú na Bóinne (Newgrange). Po zwycięskiej bitwie pod Magh Tuiredh Dagda podzielił síd pomiędzy innych bogów plemienia, ale zapomniał o Aegnusie. Aegnus zapytał więc ojca, czy pozwoliłby mu zamieszkać w Brú przez dzień i noc. Dagda przystał na to i opuścił swój dom. Jednak Aegnus nie sprecyzował, czy chodzi mu o jeden dzień i jedną noc, przez co objął władanie nad Brú na wieczność.

Oprócz Aegnusa, dziećmi Dagdy byli również Bodb Dearg, Cermait, Midir, Aine i Brigit. Jego bratem lub synem był Ogma, który jest prawdopodobnie związany z galijskim bogiem Ogmiosem; Ogmios, był przedstawiany jako starszy mężczyzna z maczugą i jest jedną z najbliższych paralel do Dagdy. Inne galijskie bóstwo, które może mieć związek z Dagdą to Sucellus gromowładny, przedstawiany z młotem i pucharem.

Dagdzie przypisuje się siedemdziesiąt lub osiemdziesiąt lat rządów (zależnie od źródła) nad Tuatha Dé Dannan. Umarł w Brú na Bóinne, ulegając, w końcu, ranie zadanej przez Cethlenn podczas pierwszej bitwy pod Magh Tuiredh.

Gigant z Cerne Abbas, słynny zarys fallicznego giganta z maczugą wykuty na kredowym podłożu w Cerne Abbas, nieopodal angielskiego Dorset, został prawdopodobnie wykonany w czasach rzymskich, ale może przedstawiać Dagdę.

Bibliografia

• A New History of Ireland, Vol. I: Prehistoric and Early Ireland, ed. By Dábhí Ó Cróinín, Oxford University Press, New York 2008, s. 461, 463-466, 473 i 652, ISBN 978-0-19-922665-8.
• Grzybowski S., Historia Irlandii, Ossolineum, wyd. III, Wrocław 2003, s. 15-16, ISBN 83-04-04677-6.
• Truhart P., Regents of Nations. Systematic Chronology of States and Their Political Representatives in Past and Present. A Biographical Reference Book, Part 1: Antiquity Worldwide, München 2000, s. 372, ISBN 3-598-21543-6.

Linki zewnętrzne

• Annals of the Four Masters M3371-M3450
• Lebor Gabála Érenn §61-63