Dyskryminacja (psychologia społeczna)

Ten artykuł od 2011-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ten artykuł dotyczy psychologii społecznej. Zobacz też: dyskryminacja (prawo) w naukach prawniczych.

Dyskryminacja (łac. discriminatio – rozróżnianie) – forma marginalizacji (wykluczenia społecznego), objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę, np. okres rozwojowy, niepełnosprawność, orientację seksualną, płeć, wyznawaną religię, światopogląd, narodowość lub rasę.

Formy główne

Dwie główne formy dyskryminacji to:

Dyskryminacja bezpośrednia (celowa) – typ dyskryminacji, w którym dana osoba traktowana jest mniej przychylnie niż traktuje lub traktowałoby się inną osobę w porównywalnej sytuacji bezpośrednio z powodu „odmienności” (np. różnica płacowa kobiet i mężczyzn na tym samym stanowisku pracy, jeżeli wydajność ich pracy jest porównywalna lub kiedy agent nie chce wynająć mieszkania osobie homoseksualnej^[1]);

Dyskryminacja pośrednia (niecelowa) – typ dyskryminacji, w którym pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki stosowane są na równi wobec wszystkich, lecz w sposób szczególny dotykają konkretną grupę społeczną. Pojęcie dyskryminacji pośredniej w wielu przypadkach stanowi uzasadnienie uprzywilejowania danej grupy^[2] (np. klub przyjmuje jako członków osoby, które są zameldowane w danym miejscu, przez co np. Romowie nie mogą zostać jego członkami^[3]).

Niektóre rodzaje dyskryminacji

 Zobacz też kategorię: Dyskryminacja.

• Dyskryminacja ze względu na przekonania i/lub działania,
• Dyskryminacja ze względu na rasę, kolor skóry lub grupę etniczną (rasizm),
• Dyskryminacja ze względu na płeć (seksizm),
• Dyskryminacja ze względu na wyznawaną religię (Dyskryminacja religijna),
• Dyskryminacja ze względu na orientację seksualną (bifobia, heterofobia, homofobia, w tym lesbofobia),
• Dyskryminacja ze względu na transpłciowość (transfobia, pośrednio również genderyzm),
• Dyskryminacja ze względu na pochodzenie (ksenofobia),
• Dyskryminacja ze względu na narodowość (szowinizm):
  • Dyskryminację osób narodowości angielskiej (anglofobia),
  • Dyskryminację osób o pochodzeniu arabskim lub (zwłaszcza) żydowskim (antysemityzm),
  • Dyskryminację osób polskim pochodzeniu (antypolonizm),
  • Dyskryminacje osób o pochodzeniu rosyjskim (rusofobia).

• 

  Dyskryminacja ze względu na wiek (ageizm):
  • Dyskryminacja ze względu na nastoletniość (ang. ephebiphobia),
  • Dyskryminacja ze względu na dorosłość (adultyzm).
• Dyskryminacja ze względu na wygląd zewnętrzny (atrakcjonizm, ang. lookism),
• Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność (ableizm),
  • Dyskryminacja ze względu na ich wadę słuchu (audyzm)
  • Dyskryminacja ze względu na głuchotę (surdofobia).
• Dyskryminacja ze względu na status społeczny:
  • Dyskryminacja ze względu na niższą rangę urodzenia, umiejętności, wiedzę lub majątek (elitaryzm, klasizm)
  • Dyskryminacja ze względu na bycie intelektualistą (antyintelektualizm)
• Dyskryminacja ze względu na wewnątrzgrupowe (w obrębie ideologii politycznej, regionalnej lub narodowej) różnice fikcjonalne lub denominację w obrębie religii (sektarianizm)
• Dyskryminacja ze względu na stan cywilny
• Dyskryminacja ze względu na godność
• Dyskryminacja ze względu na narkomanię

Przejawy

Do przejawów dyskryminacji zalicza się między innymi:

• szklanego sufitu polegający na spowalnianiu rozwoju osobistego/kariery dyskryminowanych grup społecznych^[4],
• molestowanie^[5],
• odmawianie wynajmu nieruchomości^[5],
• odmawianie świadczenia usług^[6].

Zobacz też

• uprzedzenie
• tolerancja

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Spot „Piaskownica” – kampanii społecznej Departamentu ds. Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania Dyskryminacji Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na „2007 – Europejski Rok Równych Szans dla Wszystkich”
• Raport Mniejszości. raportmniejszosci.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-26)]. – projekt Fundacji Wiedza Lokalna mający na celu monitoring treści internetowych pod kątem mowy nienawiści i języka wrogości wobec mniejszości.
• AndrewA. Altman AndrewA., Discrimination, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 30 sierpnia 2015, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-02]  (ang.). (Dyskryminacja)
• Discrimination (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].