Eryk XI Eriksson
król Szwecji | |||
Okres | od 1222 | ||
---|---|---|---|
król Szwecji | |||
Okres | od 1234 | ||
Dane biograficzne | |||
Dynastia | Erykidzi | ||
Data urodzenia | 1216 | ||
Data śmierci | 2 lutego 1250 | ||
Ojciec | Eryk X Knutsson | ||
Matka | Rycheza | ||
Żona | Katarzyna | ||
Dzieci | brak | ||
|
Eryk XI, szw. Erik XI Eriksson (ur. 1216, zm. 2 lutego 1250) – król Szwecji 1222–1229 oraz 1234–1250 pochodzący z dynastii Erykidów, znany pod przydomkiem Sepleniący i Chromy (szw. läspe och halte).
Urodzony jako pogrobowiec w 1216 był jedynym synem króla szwedzkiego Eryka X Knutssona i jego drugiej żony księżniczki duńskiej Rychezy (zm. 1220), córki króla Danii Waldemara I Wielkiego.
Czasy, w jakich było dane żyć Erykowi XI, to w historii Szwecji okres bratobójczych walk o koronę królewską, które od około 1130 trwały przez kilkadziesiąt lat pomiędzy dwoma rodami: Swerkerydów – potomków króla Swerkera I oraz Erykidów – potomków króla Eryka IX.
Po śmierci Eryka X Knutssona mimo sprzeciwu papieża na tron szwedzki wstąpił Jan I z rodu Swerkerydów. Jednak w marcu 1222, gdy Eryk miał 6 lat, król Jan I niespodziewanie zmarł. Przeciwnicy tej dynastii, wykorzystując zamęt, jaki nastąpił w wyniku niespodziewanej śmierci Jana I, obwołali królem Szwecji małoletniego Eryka XI. Nowy król był zbyt młody, by samodzielnie sprawować rządy, dlatego w jego imieniu rządzili krewni króla, w tym Knut Holmgersson zwany Długim, prawnuk Eryka IX. Po kilku latach Knut jawnie wystąpił przeciwko Erykowi XI i w bitwie pod Olustrą (1229) pokonał zwolenników króla, po czym doprowadził do wygnania Eryka XI. Pozbywszy się małoletniego króla, sam przyjął tytuł królewski i panował jako Knut II.
Czas wygnania Eryk spędził w Danii, gdzie udało mu się zebrać zwolenników i przy pomocy Duńczyków, zawsze skorych do osłabienia szwedzkiego sąsiada, toczył kilkuletnie walki z Knutem Długim. Wreszcie w 1234, w jednej z wielu stoczonych wówczas bitew Knut zginął, a Eryk triumfalnie powtórnie objął tron królewski. Ceną, jaką Eryk zapłacił za ponowne objęcie rządów, było poważne ograniczenie władzy królewskiej na rzecz Kościoła i możnych, którzy poparli go w walce z uzurpatorem. W czasie swego drugiego królowania Eryk popadł w całkowitą zależność od swego szwagra jarla Birgera z rodu Folkungów, od 1236 żonatego z królewską siostrą Ingeborgą. Odtąd polityka kraju była całkowicie podporządkowana poczynaniom jarla Birgera, który chcąc wzmocnić swą władzę zawarł sojusz z Kościołem, konsekwentnie popierającym, od czasu koronacji ojca Eryka XI, władców tego rodu. Jednym z dobrze udokumentowanych epizodów ostatnich lat panowania Eryka XI była wyprawa Szwedów pod wodzą jarla Birgera w 1240 na bogate ziemie kupieckiej republiki Nowogrodzkiej, gdzie Szwedzi ponieśli klęskę z wojskami ruskimi dowodzonymi przez Aleksandra Newskiego.
Eryk XI był żonaty z Katarzyną, córką możnego Sune Folkessona, którego żona Helena pochodziła z rodu Swerkerydów (córka króla Swerkera II). Ślub miał miejsce w 1243 lub 1244, para nie doczekała się potomstwa. Król Eryk zmarł w 1250, a jego żona, która owdowiawszy przyjęła habit mniszki, zmarła dwa lata później. Po śmierci króla, ostatniego z dynastii Erykidów, pełnię nieograniczonej władzy przejął jarl Birger, który doprowadził do koronacji syna Waldemara Birgerssona, tym samym osadzając na tronie własną dynastię, która panowała w Szwecji do 1363 roku.
Siostra Eryka, Marianna, była pierwszą żoną księcia Barnima I, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli zachodniopomorskiej dynastii Gryfitów.
Bibliografia
Hertmanowicz-Brzoza, M., Stepan K., Słownik władców świata, Kraków 2005, s. 203 ISBN 83-7435-077-6
- p
- d
- e
Englingerowie |
|
---|---|
Stenkilowie |
|
Swerkerydzi i Erykidzi |
|
Folkungowie |
|
dynastia meklemburska |
|
okres unii kalmarskiej |
|
Wazowie |
|
Wittelsbachowie |
|
Dynastia Heska |
|
Oldenburgowie |
|
Bernadotte |
|
- p
- d
- e
Księstwo Finlandii panowanie szwedzkie (1249-1581) (księstwo od 1284) |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wielkie Księstwo Finlandii panowanie szwedzkie (1581-1809) |
| ||||||||||
Wielkie Księstwo Finlandii panowanie rosyjskie (1809-1917) |
| ||||||||||
Królestwo Finlandii (1917-1919) |
|
- 1919 - zniesienie monarchii, ustanowienie Republiki Finlandii.
- Britannica: biography/Erik-Eriksson
- NE.se: erik-eriksson
- SNL: Erik_11._Eriksson
- DSDE: Erik_Eriksson