Floks
 Morfologia (floks Drummonda) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | wrzosowce | ||
| Rodzina | wielosiłowate | ||
| Rodzaj | floks | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Phlox L. Sp. Pl. 151. 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Phlox glaberrima L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
| |||
Floks, płomyk (Phlox) – rodzaj roślin należący do rodziny wielosiłowatych (Polemoniaceae). Należy do niego około 70 gatunków[4]. Występują one głównie w Ameryce Północnej[5], na obszarze od Meksyku na północ[4]. Jeden gatunek ma zasięg obejmujący Rosyjski Daleki Wschód i Syberię[6]. Rośliny te zasiedlają wilgotne łąki, widne lasy i tereny skaliste w górach[6]. W Polsce przedstawiciele rodzaju nie występują w środowisku naturalnym, kilka gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne, przy czym niektóre sporadycznie dziczeją (efemerofity). Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa phlox = płomień i nawiązuje do jaskrawo wybarwionych kwiatów tych roślin.
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne wieloletnie (czasem drewniejące u nasady[7]) i jednoroczne o pędach prosto wzniesionych osiągających do 1 m wysokości, rzadziej o pędach płożących[6].
- Liście
- Naprzeciwległe (tylko najwyższe czasem skrętoległe[7]), siedzące lub krótkoogonkowe[7], pojedyncze, całobrzegie, od równowąskich po okrągławe[6].
- Kwiaty
- Pięciokrotne, promieniste, skupione w szczytowych kwiatostanach (wierzchotki, wiechy, główki), rzadko pojedyncze[7]. Kielich dzwonkowaty lub rurkowaty, złożony z 5 działek zrośniętych u nasady, zwykle z wydatnym nerwem środkowym. Płatków korony jest 5 o barwie białej, żółtawej, różowej, czerwonej, fioletowej, niebieskiej. Szczyt płatków jest zaokrąglony lub wcięty, a ich nasady są zrośnięte w długą i cienką rurkę. Pręcików jest 5, nierównej długości, ukryte są w rurce korony. Zalążnia górna, z 3 owocolistków, z jedną szyjką słupka[6].
- Owoce
- Kulistawa[6] lub jajowata[7] torebka zawierająca w każdej z trzech komór od pojedynczego do kilku nasion[6].
Systematyka
Rodzaj należy do podrodziny Polemonioideae z rodziny wielosiłowatych Polemoniaceae. W obrębie rodzaju gatunki dzielone są na trzy sekcje: Divaricatae, Phlox i Pulvinatae[8].
- Wykaz gatunków[4]
- Phlox aculeata A.Nelson
- Phlox adsurgens Torr. ex A.Gray – floks wzniesiony
- Phlox albomarginata M.E.Jones
- Phlox alyssifolia Greene
- Phlox amabilis Brand
- Phlox amoena Sims
- Phlox amplifolia Britton
- Phlox andicola (Britton) E.E.Nelson
- Phlox × arendsii H.B.May – floks Arendsa
- Phlox austromontana Coville
- Phlox bifida L.C.Beck – floks dwudzielny
- Phlox buckleyi Wherry
- Phlox caespitosa Nutt. – floks darniowy
- Phlox carolina L. – floks karoliński
- Phlox caryophylla Wherry
- Phlox cluteana A.Nelson
- Phlox colubrina Wherry & Constance
- Phlox condensata (A.Gray) E.E.Nelson
- Phlox cuspidata Scheele
- Phlox diffusa Benth.
- Phlox dispersa Sharsm.
- Phlox divaricata L. – floks kanadyjski
- Phlox dolichantha A.Gray
- Phlox douglasii Hook. – floks Douglasa
- Phlox drummondii Hook. – floks Drummonda
- Phlox floridana Benth.
- Phlox glaberrima L.
- Phlox glabriflora (Brand) Whitehouse
- Phlox gladiformis (M.E.Jones) E.E.Nelson
- Phlox × glutinosa Buckley
- Phlox griseola Wherry
- Phlox hendersonii (E.E.Nelson) Cronquist
- Phlox hirsuta E.E.Nelson
- Phlox hoodii Richardson
- Phlox idahonis Wherry
- Phlox kelseyi Britton
- Phlox longifolia Nutt.
- Phlox maculata L. – floks plamisty
- Phlox mesoleuca Greene
- Phlox mexicana Wherry
- Phlox missoulensis Wherry
- Phlox mollis Wherry
- Phlox multiflora A.Nelson
- Phlox nana Nutt. – floks niski
- Phlox nivalis G.Lodd. ex Sweet
- Phlox oklahomensis Wherry
- Phlox opalensis Dorn
- Phlox ovata L. – floks owalny
- Phlox paniculata L. – floks wiechowaty
- Phlox pattersonii Prather
- Phlox peckii Wherry
- Phlox pilosa L.
- Phlox pulchra (Wherry) Wherry
- Phlox pulvinata (Wherry) Cronquist
- Phlox pungens Dorn
- Phlox × pyramidalis Sm.
- Phlox richardsonii Hook.
- Phlox rigida Benth.
- Phlox roemeriana Scheele
- Phlox sibirica L.
- Phlox solivaga Mayfield & Darrach
- Phlox speciosa Pursh
- Phlox stolonifera Sims – floks rozłogowy
- Phlox subulata L. – floks szydlasty
- Phlox tenuifolia E.E.Nelson
- Phlox triovulata Thurb. ex Torr.
- Phlox variabilis Brand
- Phlox vermejoensis B.S.Legler
- Phlox viridis E.E.Nelson
- Phlox viscida E.E.Nelson
- Phlox woodhousei (A.Gray) E.E.Nelson
Zastosowanie
Dzięki walorom ozdobnym swoich kwiatów wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne.
- floks Arendsa, płomyk Arendsa (Phlox arendsii hort.)
- floks Douglasa, płomyk Douglasa (Phlox douglasii Hook.)
- floks Drummonda, płomyk Drummonda (Phlox drummondii Hook.)
- floks kanadyjski, płomyk kanadyjski (Phlox divaricata L.)
- floks karoliński, płomyk karoliński (Phlox carolina L.)
- floks plamisty, płomyk plamisty (Phlox maculata L.)
- floks rozłogowy, płomyk rozłogowy (Phlox stolonifera Sims)
- floks szydlasty, płomyk szydlasty (Phlox subulata L., syn. P. setacea L.)
- floks śnieżny, płomyk śnieżny (Phlox covillei E. Nelson)
- floks wiechowaty, płomyk wiechowaty (Phlox paniculata L.)
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-01] (ang.).
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
- ↑ a b c Phlox L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-15].
- ↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 195. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c d e Beata Grabowska, Tomasz Kubala. Encyklopedia bylin, tom II. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 676-681, 2012.
- ↑ Genus: Phlox L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA.gov. [dostęp 2017-01-29].
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 130, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
- ↑ Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.
- ↑ Lance Hattat: 1000 roślin ogrodowych od A do Z. 1998. ISBN 978-1-4054-7958-5.
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 140-141. ISBN 978-83-925110-5-2.
- Britannica: plant/phlox
- SNL: floks
