Kutulmisz

Kutulmisz albo Kutlumysz, Kutlumusz, Kutlumisz (ur. ?, zm. 1064) – wódz z rodu Seldżukidów.

Był synem Arslana Isra'ila^[1]. Rywalizował z Togryl Begiem, współdziałając z innym wodzem, Ibrahimem Inalem. W latach 1048 oraz 1054 wspólnie poprowadzili oni wyprawy do Armenii^[2]. Walczył w Iraku z popierającym Fatymidów dawnym dowódcą gwardii Bujidów, Arslanem al-Basasirim, który 9 stycznia 1057 roku rozbił jego armię w rejonie Sindżaru, ok. 40 km od Mosulu. Kutulmisz uciekł wówczas do Dżibalu^[3]. Przy podziale seldżuckich zdobyczy przypadły mu Gorgan i Ghumes. Pod koniec panowania Togryl Bega wycofał się wraz z niektórymi Turkmenami w góry na południe od Morza Kaspijskiego. Po przejęciu władzy przez Alp Arslana otwarcie zbuntował się przeciwko niemu, odwołując się do starej tureckiej zasady, zgodnie z którą rządzić powinien najstarszy przedstawiciel rodu^[4]. Udało mu się zdobyć wielu stronników wśród wolnych Turkmenów i zamknąć w Reju wezyra Kondoriego, jednak opierająca się głównie na niewolnych gholamach armia Alp Arslana pod koniec 1063 pokonała go. Uciekł wtedy w góry i niedługo potem zginął w wyniku upadku z konia^[5]^[6]. Czterej synowie Kutulmisza uciekli do Anatolii, gdzie jeden z nich, Sulajman, dał początek własnej dynastii^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b G. Leiser: Sulaymān b. Kutulmish. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume IX. Leiden: E.J. Brill, 1997, s. 825. ISBN 90-04-10422-4.
↑ Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003, s. 229. ISBN 83-88938-32-0.; C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 – 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, s. 43. ISBN 0-521-06936-X.
↑ Jerzy Hauziński: Irańskie intermezzo. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008, s. 164 – 165. ISBN 83-7441-970-3.
↑ C. E. Bosworth: Saldjūkids. II. Origins and early history. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume VIII. Leiden: E.J. Brill, 1995, s. 940. ISBN 90-04-09834-8.; Claude Cahen: The Turkish Invasion: The Selchükids. W: Baldwin, M. W. (ed.): The first hundred years (A History of the Crusades, volume, I). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1969, s. 150.
↑ Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003, s. 234. ISBN 83-88938-32-0.
↑ K. A. Luther: ALP ARSLĀN. Encyclopaedia Iranica. [dostęp 2010-06-21]. (ang.).

Bibliografia

C. E. Bosworth: Saldjūkids. II. Origins and early history. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume VIII. Leiden: E.J. Brill, 1995. ISBN 90-04-09834-8.
C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 – 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968. ISBN 0-521-06936-X. Podgląd ograniczony
Claude Cahen: The Turkish Invasion: The Selchükids. W: Baldwin, M. W. (ed.): The first hundred years (A History of the Crusades, volume, I). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1969. Pełny dostęp online
Jerzy Hauziński: Irańskie intermezzo. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 83-7441-970-3.
G. Leiser: Sulaymān b. Kutulmish. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume IX. Leiden: E.J. Brill, 1997, s. 825. ISBN 90-04-10422-4.
Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003. ISBN 83-88938-32-0.

Seldżukidzi

Wodzowie Seldżuków	Seldżuk (zm. ok. 1007) Arslan Isra’il (zm. 1032) Musa (zm. po 1056) Czaghri Beg (zm. 1060) Kutulmisz (zm. 1064)
Wielcy Seldżucy (1037/1038–1157)	Toghril Beg 1037/1038–1063 Alp Arslan bin Chaghri 1063–1072 Malekszah I 1072–1092 Mahmud I 1092–1094 Berk-Jaruk 1092–1104 Malekszah II 1104–1105 Mohammad Tapar 1105–1118 Mahmud II 1118–1120 (w Iraku do roku 1131) Ahmad Sandżar 1118–1157
Seldżukidzi Kermańscy (1041–1187)	Kawurt 1041–1073 Kerman Szah 1073–1074 Soltan Szah 1074–1084 Turan Szah I 1085–1096 Iran Szah 1097–1101 Arslan Szah I 1101–1142 Mohammad 1142–1156 Toghril Szah 1156–1170 Bahram Szah 1170–1174 Arslan Szah II 1174–1176 Turan Szah II 1176–1183 Mohammad Szah 1183–1187
Seldżukidzi Syryjscy (1078–1117)	Tutusz 1078–1095 Ridwan (w Aleppo) 1095–1113 Dukak (w Damaszku) 1095–1104 Alp Arslan al-Achras (w Aleppo) 1113–1114 Sultan Szah (w Aleppo) 1114–1117
Sułtanat Rumu (ok. 1081–1307)	Sulajman I 1077–1086 Kilidż Arslan I 1092–1107 Malikszah 1107–1116 Masud I 1116–1156 Kilidż Arslan II 1156–1192 Kaj Chusrau I 1192–1196 Sulajman II 1196–1204 Kilidż Arslan III 1204–1205 Kaj Chusrau I (ponownie) 1205–1211 Kajkawus I 1211–1220 Kajkubad I 1220–1237 Kaj Chusrau II 1237–1246 Kajkawus II 1246–1260 Kilidż Arslan IV 1248–1265 Kajkubad II 1249–1257 Kaj Chusrau III 1265–1282 Masud II 1282–1284 Kajkubad III 1284 Masud II (ponownie) 1284–1293 Kajkubad III (ponownie) 1293–1294 Masud II (po raz trzeci) 1294–1301 Kajkubad III (po raz trzeci) 1301–1303 Masud II (po raz czwarty) 1303–1307 Masud III 1307
Seldżukidzi Iraccy (1118–1194)	Mahmud 1118–1131 Dawud 1131–1132 Toghril II 1132–1134 Masud 1135–1152 Malekszah III 1152–1153 Mohammad 1153–1159 Solejman Szah 1159–1161 Arslan Szah 1161–1176 Toghril III 1176–1194