Leon Feldhendler

Ten artykuł od 2017-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Leon Feldhendler

Leon Feldhendler na fotografii z 1933
Imię i nazwisko	Lejb Feldhendler
Data i miejsce urodzenia	1 czerwca 1910 Turobin
Data i miejsce śmierci	prawdopodobnie 2 kwietnia 1945 Lublin
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Leon Feldhendler, właściwie Lejb Feldhendler^[1] (ur. 1 czerwca 1910 w Turobinie, zm. prawdopodobnie 2 kwietnia 1945 w Lublinie) – polski Żyd, jeden z organizatorów i przywódców powstania w obozie zagłady w Sobiborze.

Życiorys

Urodził się w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej^[2]. Był synem rabina z Żółkiewki, gdzie przed wojną pracował jako młynarz. Jego rodzicami byli Symcha Felhendler i Gitla z domu Fersztendik^[2]. Miał pięcioro rodzeństwa. Podczas okupacji niemieckiej pełnił funkcję prezesa tamtejszego Judenratu. Deportowany do obozu zagłady w Sobiborze, był jednym z inicjatorów tamtejszej konspiracji i pomysłodawcą ucieczki, która ostatecznie przerodziła się w jedyne udane powstanie w historii niemieckich obozów zagłady. 14 października 1943 roku pokierował wraz z oficerem Armii Czerwonej Aleksandrem „Saszą” Peczerskim buntem więźniów, w wyniku którego udało mu się zbiec do lasu.

 Osobny artykuł: Powstanie w Sobiborze.

Końca wojny doczekał w wyzwolonym przez wojska sowieckie Lublinie, gdzie w październiku 1944 roku złożył swą relację w Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej. W Lublinie mieszkał przy ul. Kowalskiej 4 z pięcioma innymi uczestnikami buntu: Jankielem i Herszem Blankami, Towiem Blattem, Szlomem Podchlebnikiem i Szlomem Szmajsnerem^[3] . Prowadził firmę, w której zatrudniał byłych więźniów obozów zagłady, w tym Sobiboru.

Został zastrzelony w swoim mieszkaniu prawdopodobnie jako przypadkowa ofiara egzekucji dokonanej na Herszu Blanku, wówczas oficerze MBP i NKWD, przez żołnierzy antykomunistycznego podziemia na polecenie majora Stanisława Piotrowskiego ps. „Jar”, byłego komendanta obwodu AK Lublin. Sprawcy zamachu: podporucznik Czesław Rossiński ps. „Jemioła”, Romuald Szydelski ps. „Pawełek”, Franciszek Bujalski ps. „Sosna” i Eugeniusz Jaroszyński ps. „Ojciec” przyznali się do winy i zostali skazani na karę śmierci; wyrok wykonano 12 kwietnia 1945 r. na lubelskim zamku. Feldhendler nie został wymieniony w dokumentach procesowych, a o okolicznościach jego śmierci wiadomo jedynie z relacji Towiego Blatta^[3] .

W filmie Ucieczka z Sobiboru z 1987 roku w postać Feldhendlera wcielił się Alan Arkin.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie, 2018^[1][4]
• Order Męstwa (Rosja) – pośmiertnie, 17 lipca 2019^[5][6].

Przypisy

Bibliografia

• The Deathcamp. auschwitz.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-05)].
• Sobibór – zapomniane powstanie Thomas Toivi Blatt. muzeum.wlodawa.metronet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-16)].
• Adam Kopciowski: Po wojnie: Sprawy bezpieczeństwa. [w:] Strona o Żydach lubelskich [on-line]. 2005-03-21. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-19)]. (pol.).
• Informacja o rocznicy buntu w Sobiborze na stronie Magazynu Internetowego „Forum Żydzi-Chrześcijanie Muzułmanie”