Ostryż cytwarowy

Ostryż cytwarowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

imbirowce

Rodzina

imbirowate

Rodzaj

ostryż

Gatunek

ostryż cytwarowy

Nazwa systematyczna
Curcuma zedoaria (Christm.) Roscoe
Trans. Linn. Soc. London 8: 354 1807[3]
Synonimy
  • Amomum latifolium Lam.
  • Amomum latifolium Salisb.
  • Amomum zedoaria Christm.
  • Costus luteus Blanco
  • Costus nigricans Blanco
  • Curcuma malabarica Velay., Amalraj & Mural.
  • Curcuma pallida Lour.
  • Curcuma raktakanta Mangaly & M.Sabu
  • Curcuma speciosa Link
  • Erndlia zerumbet Giseke
  • Roscoea lutea (Blanco) Hassk.
  • Roscoea nigrociliata Hassk.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

brak danych
Multimedia w Wikimedia Commons

Ostryż cytwarowy, o. plamisty, cytwar[5], kurkuma plamista[6] (Curcuma zedoaria L.) – gatunek byliny z rodziny imbirowatych. Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej i tam też głównie uprawiany, ale spotykany poza tym w całej strefie tropikalnej[5]. Miejscami dziczejący na brzegach wód (np. na Florydzie)[7]. Wykorzystywany jako roślina warzywna (jadalne są liście[5] i wytwarzana z kłączy tzw. skrobia shoti[6]), przyprawowa (dodawana do potraw rybnych[8]) i lecznicza[5]. Wytwarzany z niej olej o zapachu komforowym znany był w Europie od VI–VII wieku[6].

Morfologia

Pokrój
Bylina wyrastająca z grubego kłącza z palczasto podzielonymi bulwami korzeniowymi[8].
Liście
Tylko odziomkowe, długoogonkowe, z pochwiastymi nasadami, które tworzą pień pozorny. Blaszka liściowa z ciemnopurpurową plamą, lancetowata, o długości od ok. 40[5] do ponad 60 cm[7].
Kwiaty
Pęd kwiatowy bezlistny, na szczycie z kłosem kwiatowym, o wysokości 15[8] do 23 cm[7]. Kwiaty białe[7] lub żółtawe[8], z purpurowymi plamami[7][8]. Kielich rurkowaty, trójdziałkowy. Korona trójpłatkowa. Mają jeden słupek i pręcikowie złożone z jednego płodnego pręcika i 4 prątniczków tworzących warżkę[8]. Przysadki białawe, o zielonkawych i różowych szczytach[7].
Owoce
Torebki[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-23]  (ang.).
  3. ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-02-23].
  4. ↑ Curcuma zedoaria, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species  (ang.).
  5. ↑ a b c d e Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 613. ISBN 83-214-1305-6.
  6. ↑ a b c Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 442. ISBN 83-7079-778-4.
  7. ↑ a b c d e f Curcuma zedoaria (Christmann) Roscoe. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-23].
  8. ↑ a b c d e f g Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  • SNL: zedoar
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 1122269
  • Flora of North America: 200028377
  • GBIF: 2757545
  • identyfikator iNaturalist: 347671
  • IPNI: 872393-1
  • ITIS: 506509
  • NCBI: 136224
  • identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-235312
  • Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:872393-1
  • identyfikator Tropicos: 34500778
  • USDA PLANTS: CUZE