Raba Niżna

Raba Niżna

wieś
Ogólny widok miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Mszana Dolna
Wysokość	430 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	1223[2]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-730[3]
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0454391
Położenie na mapie gminy wiejskiej Mszana Dolna Raba Niżna
Położenie na mapie Polski Raba Niżna
Położenie na mapie województwa małopolskiego Raba Niżna
Położenie na mapie powiatu limanowskiego Raba Niżna
49°38′24″N 20°01′43″E/49,640000 20,028611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Raba Niżna – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Mszana Dolna^[4][5].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Jest zamieszkana głównie przez górali zagórzańskich^[6].

Położenie

Znajduje się w dolinie rzeki Raby, w dwóch regionach geograficznych. Południowe zbocza tej doliny w obrębie Raby Niżnej należą bowiem do Gorców, północne do Beskidu Wyspowego (masyw Lubonia Wielkiego z Łysą Górą). Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 28, pomiędzy Mszaną Dolną a Rabką-Zdrój^[7].

Integralne części wsi

Historia

Z zapisków Jana Długosza, dowiadujemy się, że w XIII wieku tereny wzdłuż Raby przekazane zostały w zarządzanie zakonowi Cystersów ze Szczyrzyca^[8]. Pierwsza wzmianka o Rabie Niżnej pochodzi z zapisów procesowych z lat 1407–1408, będących dokumentacją sporu toczącego się między sołtysem Raby Niżnej a sołtysem Harklowej^[9]. W XVI wieku wieś należała do starostwa nowotarskiego. W 1534 zarządcy starostwa – rodzina Pieniążków, podzielili je na trzy tzw. klucze: mszański, nowotarski i wielkoporębski. Raba Niżna weszła w skład dóbr mszańskich^[9].

W XIX wieku, w pięknym parku ze starodrzewem, Franciszek Borowski wybudował niewielki dwór w stylu klasycystycznym^[8][10]. W 1905 dwór zakupił i odnowił hrabia Jan Chomentowski^[8]. W jednej z izb we dworze urządzono niewielką kaplicę, dostępną dla mieszkańców wsi. Kaplicę tę poświęcił arcybiskup Adam Sapieha^[10].

Okres II wojny światowej to czas działalności ruchu oporu i partyzantki. Wycofujący się hitlerowcy zniszczyli mosty na Rabie i spalili większą część wsi^[8]. Okres powojenny to czas odbudowy i rozbudowy wsi. W tym czasie również do Raby Niżnej przybyli księża Michalici, którzy w dworze Chomentowskich założyli zakład wychowawczy dla trudnych chłopców, który działał do 1952 roku^[10]. Raba Niżna podczas II wojny światowej została wcielona do nowo powstałej gminy Mszana Górna w tych czasach Rabę Niżną zamieszkiwało około 788 mieszkańców .

W 1957 podjęto decyzję o budowie w centrum wsi kościoła. Udało się to dopiero w 1970. 14 listopada 1982 została erygowana parafia w Rabie Niżnej, wydzielona z parafii w Olszówce. Jako patrona wybrano św. Józefa Rzemieślnika. Kościół znacznie powiększono i przebudowano w latach 1989–1994^[11].

W roku 2015 odbyła się budowa nowej przeprawy na rzece Raba, była ona budowany od września do grudnia 2015 roku, ta inwestycja pozwoliła na bezpieczną przeprawę mieszkańcom a w szczególności samochodom ciężarowym lokalnych tartaków.^[12]

 Osobny artykuł: Parafia św. Józefa Rzemieślnika w Rabie Niżnej.

 Osobny artykuł: Kościół św. Józefa Rzemieślnika w Rabie Niżnej.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[13].

• Dwór, park. Aktualnie na terenie starego dworu jest prowadzony dom pomocy społecznej.
• Stacja kolejowa na turystycznym szlaku kolejowym przez Karpaty. W wyniku prac remontowych remontowo-modernizacyjnych linii kolejowej 104 tzw. ,,Galicjanki''. Zabytkowy budynek przeniesiony zostanie na teren wyznaczony przez gminę znajdujący się obok ośrodka zdrowia w Rabie Niżnej tuż przy drodze krajowej 28. W przyszłości budynek będzie pełnił (w zależności od ostatecznej decyzji) funkcję świetlicy środowiskowej dla młodzieży, siedziby stowarzyszeń czy punktu informacji turystycznej.

• 
  Budynek stacyjny Raba Niżna (2023)
• 
  Budynek stacyjny (2023)
• 
  Peron
• 
  Budynek stacyjny
• 
  Tablica na budynku stacyjnym

Turystyka

Szlaki turystyczne: z Raby Niżnej poprzez zbocza Lubonia Wielkiego, przełęcz Glisne na górę Szczebel.

Atrakcje turystyczne

• na południowo-wschodnich stokach Lubonia znajduje się rezerwat przyrody Luboń Wielki z gołoborzem;
• w pobliżu Perci Borkowskiego na Luboniu znajduje się jaskinia o długości korytarzy wynoszącej 8 metrów^[14];
• w otoczeniu zabytkowego starodrzewu znajduje się dawny dwór Chomentowskich, a obecnie dom wypoczynkowy „Energetyk”^[9]. Był to dwór w stylu klasycystycznym, kryty dachem mansardowym z naczółkami, posiadający od frontu elewację pięcioosiową z niską attyką u góry i gankiem wspartym na dwóch kolumnach^[14]. Dwór został znacznie przebudowany i powiększony;
• we wsi znajduje się przystanek kolejowy z XIX wieku, który „zagrał” w filmach „Niemcy” i „Przygody dobrego wojaka Szwejka”^[14];
• przy drodze do Mszany Dolnej stoi kapliczka z 1832, kryta gontem. Wewnątrz znajdują się sklepienia kolebkowe^[14].
• w pobliżu Raby Niżnej znajdują się liczne trasy narciarskie^[14].

Osoby związane z miejscowością

• Michał Blecharczyk
• Wojciech Rypel
• Tadeusz Patalita - (mieszka w Rabie Niżnej)

Zobacz też

• Raba Wyżna
• Raba Niżna (przystanek kolejowy)

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2008, s. 30. ISBN 978-83-89188-78-6.
• Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 255-257. ISBN 978-83-88383-43-4.
• Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2017-11-17]. (pol.).