Rezerwat przyrody Mały Borek

Mały Borek
rezerwat przyrody
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Mezoregion

Równina Augustowska

Data utworzenia

1959

Akt prawny

M.P. z 1959 r. nr 100, poz. 537

Powierzchnia

90,49 ha

Ochrona

czynna

Położenie na mapie gminy Płaska
Mapa konturowa gminy Płaska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mały Borek”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Mały Borek”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Mały Borek”
Położenie na mapie powiatu augustowskiego
Mapa konturowa powiatu augustowskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Mały Borek”
Ziemia53°52′21″N 23°17′56″E/53,872500 23,298889

Rezerwat przyrody Mały Borek – rezerwat przyrody na terenie gminy Płaska w powiecie augustowskim w województwie podlaskim[1].

Charakterystyka

Rezerwat został utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 12 listopada 1959 roku[2]. W aktach prawnych nie określono rodzaju, typu i podtypu rezerwatu[1]. W dokumentacji Nadleśnictwa Płaska określany jest jako rezerwat leśny[3]. Powierzchnia rezerwatu wynosi 90,49 ha[1], zaś całkowita długość granic rezerwatu – 3,9 km[3]. W niektórych publikacjach pojawia się też powierzchnia rezerwatu 90,53 ha[4][3].

Przedmiotem ochrony w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych typów boru sosnowego (czernicowego i łochyniowego), właściwych dla Puszczy Augustowskiej[2][1]. Udział borów sosnowych według danych z 2015 stanowił w rezerwacie 85,2%, zaś drzew iglastych – 89,4%[5].

Rezerwat leży na obszarze na obszarze Nadleśnictwa Płaska w leśnictwie Mały Borek w obrębie Płaska (oddziały 104, 105, 121, 122)[6]. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku[1].

Flora i fauna

W znajdujących się w rezerwacie borach świeżych i wilgotnych występuje duża domieszka świerka[3]. Runo stanowi tu borówka czarna, borówka brusznica, zaś w miejscach wilgotniejszych – trzęślica modra, borówka bagienna i bagno zwyczajne[3]. Występuje także turzyca kulista[3].

W środkowej części rezerwatu dużą powierzchnię zajmuje torfowisko wysokie z niskim i rzadkim drzewostanem sosnowych[3].

W południowej i południowo-wschodniej części rezerwatu występują dość młode olsy, złożone z olszy czarnej, brzozy brodawkowatej i brzozy omszonej[3]. Podszyt stanowi tutaj kruszyna, wierzba szara i wierzba uszata[3].

Rośliny i grzyby objęte ochroną na terenie rezerwatu to:

Według badań opublikowanych w 2016 występuje 45 gatunków porostów, z czego 12 jest umieszczonych na Czerwonej liście porostów w Polsce, zaś 3 na czerwonej liście porostów zagrożonych w północno-wschodniej Polsce[7]. Trzy gatunki są objęte ochroną ścisłą, a 8 ochroną częściową[7].

Badania z 1985 wykazały obecność na terenie rezerwatu ośmiu gatunków mrówek, żyjących w większości w gniazdach znajdujących się w zmurszałych pniakach[8]. Najliczniej występowały gatunki hurtnica pospolita, gmachówka cieśla, mniej licznie hurtnica wstydliwa i hurtnica podobna, zaś sporadycznie Formica eunieularia, mrówka pniakowa i mrówka ćmawa[8].

Znajdują się tu ostoje i tokowiska głuszca. Rezerwat od 2004 wchodzi w skład obszaru specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska” (PLB200002) w sieci Natura 2000[9].

Ochrona i zagrożenia

Obszar rezerwatu objęty jest ochroną czynną[10]. Od 2008 obowiązuje dla rezerwatu plan ochrony przyrody[10]. Zakłada on zaniechanie wszelkich zmian stosunków wodnych w otoczeniu 100 metrów od granic rezerwatu, mogących mieć istotny wpływ na ekosystemy rezerwatu[10]. Jako możliwe zagrożenia oraz sposoby zapobiegania w planie wymienione są:

  1. zagrożenie: spadek poziomu wód gruntowych – zapobieganie: nieprowadzenie w okolicy prac melioracyjnych, obniżających poziom wód gruntowych[10]
  2. zagrożenie: zagrożenia ze strony szkodników owadzich – zapobieganie: monitorowanie stanu sanitarnego lasu, wyszukiwanie szkodników, zakładanie pułapek feromonowych[10]
  3. zagrożenie: redukcja liczebności ptaków związanych ze starymi dziuplastymi drzewami – zapobieganie: pozostawianie w rezerwacie drzew dziuplastych i martwych, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości lasu[10]

W rezerwacie istnieje też duże zagrożenie pożarowe ze względu na dominację suchych borów sosnowych[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Rezerwat przyrody Mały Borek. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2019-02-11].
  2. ↑ a b M.P. z 1959 r. nr 100, poz. 537
  3. ↑ a b c d e f g h i j Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 26.
  4. ↑ Krzysztofiak 1985 ↓, s. 138.
  5. ↑ a b c Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 27.
  6. ↑ Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 21.
  7. ↑ a b Matwiejuk 2016 ↓.
  8. ↑ a b Krzysztofiak 1985 ↓, s. 140–141.
  9. ↑ Natura 2000 – Standardowy formularz danych. Puszcza Augustowska PLB200002. Natura 2000. [dostęp 2019-02-11].
  10. ↑ a b c d e f Rozporządzenie nr 8/08 wojewody podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Mały Borek”. Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego. Nr 204. Poz. 2042 s. 17234–17236. [dostęp 2019-02-11].

Bibliografia

  • Lech Krzysztofiak. Rozmieszczenie i zagęszczenie gniazd mrówek w Puszczy Augustowskiej (Pojezierze Mazurskie). „Fragmenta Faunistica”. 10, s. 137-149, 1985. 
  • Anna Matwiejuk. Porosty rezerwatu „Mały Borek” w Puszczy Augustowskiej. „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”. 2 (35), 2016. 
  • Program ochrony przyrody. Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Płaska na okres 01.01.2015–31.12.2024. Białystok: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku, 2015.