Rhyncolus punctatulus

Rhyncolus punctatulus
Boheman, 1838
Okres istnienia: plejstocen–dziś
PreꞒ
Ꞓ
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Q
2.58/0
↓
2.58/0
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Nadrodzina

ryjkowce

Rodzina

ryjkowcowate

Podrodzina

trzenie

Plemię

Rhyncolini

Podplemię

Rhyncolina

Rodzaj

krócieniec

Podrodzaj

Rhyncolus s.str.

Gatunek

Rhyncolus punctatulus

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Rhyncolus punctatulus – gatunek chrząszcza z rodziny ryjkowcowatych. Zamieszkuje krainę palearktyczną od Półwyspu Iberyjskiego po Rosję i Zakaukazie. Owady dorosłe i larwy są próchnojadami.

Taksonomia i ewolucja

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1838 roku przez Carla Henrika Bohemana[1]. Jego zapis kopalny znany jest ze środkowego plejstocenu. Szczątki tego gatunku znaleziono w czwartorzędowych osadach na terenie Hackney w Wielkim Londynie[2].

Morfologia

Chrząszcz o ciele długości od 2,3 do 2,7 mm[3], w zarysie owalnym[4]. Ubarwiony jest czarnobrunatnie z czerwonobrunatnymi odnóżami i czułkami[3]. Punktowanie głowy jest grube i gęste[4]. Ryjek jest tak szeroki jak głowa, w przybliżeniu o połowę krótszy niż u podstawy szeroki, zaopatrzony w płytką rynienkę przez środek, u samca przeciętnie krótszy i grubszy niż u samicy. Oczy są słabo wysklepione. Czułki są przysadziste, o drobnych buławkach i siedmioczłonowej pozostałej części biczyka. Przedplecze jest niewiele szersze niż dłuższe, po bokach mniej lub bardziej zaokrąglone. W przedniej części przedplecza występuje przewężenie, które przechodzić może na stronę grzbietową jako płytka bruzda. Powierzchnia przedplecza jest drobno i stosunkowo gęsto punktowana. Tarczka jest widoczna. Pokrywy są na całej powierzchni pyliście owłosione, mają punktowane rzędy i zwykle płaskie międzyrzędy o dość dużych punktach. Dziewiąty międzyrząd ma zaostrzoną krawędź w tylnej części[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla lasy, parki, ogrody, zadrzewienia przydrożne i nadrzeczne[5]. Gatunek saproksyliczny. Zalicza się do kariofagów[6][7]. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe zasiedlają martwe, próchniejące, przegrzybiałe drewno pni, kłód, pniaków i gałęzi drzew liściastych[3][5][7]. Podawany był z buków, jesionów, kasztanowców, klonów, topól i wierzb[5]. Zdarza mu się także zamieszkiwać drewniane słupy, a wyjątkowo miazgę i łyko silnie uszkodzonych drzew żywych[3][5]. Owady dorosłe spotyka się w ciągu całego roku. Rójkę odbywają w maju i czerwcu. Zimują pod korą drzew i w drewnie[4].

Gatunek palearktyczny, w Europie znany z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Francji[1], Belgii[8], Holandii, Niemiec, Włoch, Danii, Szwecji (z Gotlandii[5]), Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Bośni i Hercegowiny, Krymu oraz europejskiej części Rosji[1]. Poza tym stwierdzono go na Kaukazie i w Armenii[5]. W Polsce jest owadem rzadko spotykanym[5][3], znanym z nielicznych stanowisk, w dodatku na wielu z nich nienotowany od XIX wieku. Wymaga obecności drzew obumierających i martwych. Zagrażają mu gospodarka leśna oraz zabiegi pielęgnacyjne zieleni miejskiej[7].

Przypisy

  1. ↑ a b c Rhyncolus (Rhyncolus) punctatulus Boheman, 1838. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-07-20].
  2. ↑ C.P. Green, N.P. Branch, G.R. Coope, M.H. Field, D.H. Keen, J.M. Wells, J.L. Schwenninger, R.C. Preece, D.C. Schreve, M.G. Canti, C.P. Gleed-Owen. Marine Isotope Stage 9 environments of fluvial deposits at Hackney, north London, UK. „Quaternary Science Reviews”. 25, s. 89–113, 2006. 
  3. ↑ a b c d e f Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98d. Ryjkowce – Curculionidae. Podrodzina Curculioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1972, s. 23–25.
  4. ↑ a b c Rhyncolus spp. – Krócieńce. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-07-20].
  5. ↑ a b c d e f g B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 21. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 3. Warszawa: 1997.
  6. ↑ Rafał Gosik. Dane o rozmieszczeniu korników i ryjkowców (Coleoptera: Scolytidae, Curculionidae) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 25 (3), s. 185–186, 2006. 
  7. ↑ a b c Rafał Gosik. Ryjkowcowate (Coleoptera: Curculionoidea) zebrane z pułapek lepowych przeciwko szrotówkowi kasztanowcowiaczkowi Cameraria ohridella Deschka & Dimic. „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”. 63 (5), s. 3–18, 2007. 
  8. ↑ Taxonomic tree: Coleoptera. [w:] Belgian Species List [on-line]. Royal Belgian Institute of Natural Sciences, 2021. [dostęp 2021-07-12].

Linki zewnętrzne

  • Fotografia w Atlasie Chrząszczy Polski Lecha Borowca
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • BioLib: 13010
  • EUNIS: 266988
  • GBIF: 1201193
  • identyfikator iNaturalist: 986762