Sardynka europejska

Sardynka europejska
Sardina pilchardus[1]
(Walbaum, 1792)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

śledziokształtne

Rodzina

śledziowate

Rodzaj

Sardina
Antipa, 1904

Gatunek

sardynka europejska

Synonimy
  • Alosa pilchardus (Walbaum, 1792)
  • Arengus minor Cornide, 1788
  • Clupanodon sardina Risso, 1827
  • Clupea harengus pilchardus Walbaum, 1792
  • Clupea laticosta Lowe, 1843
  • Clupea pilchardus Walbaum, 1792
  • Clupea pilchardus Bloch, 1795
  • Clupea pilchardus sardinia Brak(Not given)
  • Sardina dobrogica Antipa, 1904
  • Sardina pilchardus sardina (Risso, 1827)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

najmniejszej troski
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Sardynka europejska[3], sardynka atlantycka[3], sardynka[4] (Sardina pilchardus) – gatunek morskiej ryby ławicowej z rodziny śledziowatych (Clupeidae) zaliczanej do grupy sardynek. Jedyny przedstawiciel rodzaju Sardina.

Taksonomia

Sardynka europejska jest jedynym przedstawicielem rodzaju Sardina. Opisywana była wielokrotnie pod różnymi nazwami[5].

Zasięg występowania

Północno-wschodni Ocean Atlantycki wzdłuż wybrzeży północnej i zachodniej Europy, Morze Północne po Wyspy Kanaryjskie, Gorée (Senegal), Morze Śródziemne, Morze Marmara i Morze Czarne. Sardynki europejskie są rybami ławicowymi pływającymi w otwartej toni wodnej, w strefie przybrzeżnej. Późną wiosną i latem tworzą bardzo liczne stada podążające na północ i ku wybrzeżom w poszukiwaniu pokarmu.

Charakterystyka

Ciało silnie wydłużone z piłkowaną krawędzią brzucha, u młodych bardziej bocznie ścieśnione. Łuski łatwo wypadające, w liczbie 30 wzdłuż ciała, na głowie brak łusek. W płetwie grzbietowej występuje 13–21 promieni miękkich. W dolnej części pokrywy skrzelowej 3–5 promieniście rozchodzących się bruzd. Brak linii bocznej. Dwa ostatnie promienie płetwy odbytowej są wydłużone. Na pokrywie skrzelowej widoczne zgrubienie. Grzbiet zielonkawy lub niebieski, spód ciała srebrzysty, wzdłuż boku przebiega niebieskawa smuga. Kilkunastoletnie osobniki dorastają do 30 cm długości, ale ze względu na atrakcyjność mięsa poławiane są okazy kilkunastocentymetrowe.

Odżywianie

Żywi się planktonem. Przy połowach nęcone są ikrą dorsza lub światłem lamp.

Rozmnażanie

Rozród odbywa się zimą u wybrzeży Afryki oraz latem w Morzu Północnym. W Morzu Śródziemnym tarło odbywa się w ciągu całego roku.

Znaczenie gospodarcze

Posiada bardzo duże znaczenie gospodarcze, zwłaszcza w produkcji konserw i mączki rybnej.[6]

Wartość odżywcza
Sardynka świeża
(100 g)
Wartość energetyczna 705 kJ (168 kcal)
Białka 20,6 g
szczegółowe informacje
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 45% 45% 45% 45%
M 37% 37% 37% 37%
Węglowodany 0 g
Tłuszcze 9,6 g
szczegółowe informacje
Kwasy tł. nasycone 2,6 g
Kwasy tł. nienasycone
Jednonienasycone 2,5 g
Wielonienasycone 1,6 g
omega-3 1,4 g
α-Linolenowy (ALA) 0,1 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 9,1% 9,1% 9,1% 9,1%
M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3%
omega-6 0,2 g
Linolowy (LA) 0,1 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 0,8% 0,8% 0,9% 0,9%
M 0,6% 0,6% 0,7% 0,7%
Woda 68,2 g
szczegółowe informacje
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 2,5% 2,5% 2,5% 2,5%
M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8%
Witaminy
Witamina C 0 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Tiamina (B1) 0,02 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8%
M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7%
Ryboflawina (B2) 0,22 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 20% 20% 20% 20%
M 17% 17% 17% 17%
Niacyna (B3) 6,7 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 48% 48% 48% 48%
M 42% 42% 42% 42%
Witamina B6 0,39 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 30% 30% 26% 26%
M 30% 30% 23% 23%
Foliany 0,005 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
Kobalamina (B12) 0,011 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 458% 458% 458% 458%
M 458% 458% 458% 458%
Witamina A 0,02 mg RAE
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 2,9% 2,9% 2,9% 2,9%
M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2%
Witamina D 0,011 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 73% 73% 73% 55%
M 73% 73% 73% 55%
Witamina E 0,29 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,9% 1,9% 1,9% 1,9%
M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9%
Makroelementy
Fosfor 270 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 39% 39% 39% 39%
M 39% 39% 39% 39%
Wapń 84 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 8,4% 8,4% 7,0% 7,0%
M 8,4% 8,4% 8,4% 7,0%
Magnez 31 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 10% 9,7% 9,7% 9,7%
M 7,8% 7,4% 7,4% 7,4%
Potas 360 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 7,7% 7,7% 7,7% 7,7%
M 7,7% 7,7% 7,7% 7,7%
Sód 120 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 8,0% 8,0% 9,2% 10%
M 8,0% 8,0% 9,2% 10%
Mikroelementy
Jod 0,032 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 21% 21% 21% 21%
M 21% 21% 21% 21%
Żelazo 1,4 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 7,8% 7,8% 18% 18%
M 18% 18% 18% 18%
Miedź 0,12 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 13% 13% 13% 13%
M 13% 13% 13% 13%
Cynk 1 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 13% 13% 13% 13%
M 9,1% 9,1% 9,1% 9,1%
Mangan 0,06 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3%
M 2,6% 2,6% 2,6% 2,6%
Dane liczbowe na podstawie: [7]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[8]
Wartość odżywcza
Sardynka w oleju
(100 g)
Wartość energetyczna 924 kJ (221 kcal)
Białka 24,1 g
szczegółowe informacje
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 52% 52% 52% 52%
M 43% 43% 43% 43%
Węglowodany 0,0 g
Tłuszcze 13,9 g
szczegółowe informacje
Kwasy tł. nasycone 2,22 g
Kwasy tł. nienasycone
Jednonienasycone 5,8 g
Wielonienasycone 4,02 g
omega-3 2,82 g
α-Linolenowy (ALA) 0,15 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 14% 14% 14% 14%
M 9,4% 9,4% 9,4% 9,4%
omega-6 1,2 g
Linolowy (LA) 0,3 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 2,5% 2,5% 2,7% 2,7%
M 1,8% 1,8% 2,1% 2,1%
Woda 58,4 g
szczegółowe informacje
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 2,2% 2,2% 2,2% 2,2%
M 1,6% 1,6% 1,6% 1,6%
Witaminy
Witamina C 0 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Tiamina (B1) 0,04 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6%
M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3%
Ryboflawina (B2) 0,3 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 27% 27% 27% 27%
M 23% 23% 23% 23%
Niacyna (B3) 6,5 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 46% 46% 46% 46%
M 41% 41% 41% 41%
Witamina B6 0,22 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 17% 17% 15% 15%
M 17% 17% 13% 13%
Foliany 0,008 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0%
M 2,0% 2,0% 2,0% 2,0%
Kobalamina (B12) 0,015 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 625% 625% 625% 625%
M 625% 625% 625% 625%
Witamina A 0,049 mg RAE
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 7,0% 7,0% 7,0% 7,0%
M 5,4% 5,4% 5,4% 5,4%
Witamina D 0,005 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 33% 33% 33% 25%
M 33% 33% 33% 25%
Witamina E 2,7 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 18% 18% 18% 18%
M 18% 18% 18% 18%
Makroelementy
Fosfor 430 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 61% 61% 61% 61%
M 61% 61% 61% 61%
Wapń 330 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 33% 33% 28% 28%
M 33% 33% 33% 28%
Magnez 46 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 15% 14% 14% 14%
M 12% 11% 11% 11%
Potas 388 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 8,3% 8,3% 8,3% 8,3%
M 8,3% 8,3% 8,3% 8,3%
Sód 366 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 24% 24% 28% 31%
M 24% 24% 28% 31%
Mikroelementy
Jod 0,025 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 17% 17% 17% 17%
M 17% 17% 17% 17%
Żelazo 2,7 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 15% 15% 34% 34%
M 34% 34% 34% 34%
Miedź 0,11 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 12% 12% 12% 12%
M 12% 12% 12% 12%
Cynk 2,2 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 28% 28% 28% 28%
M 20% 20% 20% 20%
Mangan 0,09 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 5,0% 5,0% 5,0% 5,0%
M 3,9% 3,9% 3,9% 3,9%
Dane liczbowe na podstawie: [7]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[8]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Sardina pilchardus, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ Sardina pilchardus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species  (ang.).
  3. ↑ a b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
  4. ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
  5. ↑ Froese, R. & D. Pauly: Synonyms of Sardina pilchardus (Walbaum, 1792). FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2008. [dostęp 2009-03-23]. (ang.).
  6. ↑ sardynki, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-07] .
  7. ↑ a b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 262.282. ISBN 978-83-200-5311-1.
  8. ↑ a b Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

Bibliografia

  • Sardyny. W: Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  • Sardina pilchardus. FAO: Fisheries and Aquaculture Department. [dostęp 2009-03-23]. (ang.).
  • Sardina pilchardus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 23 marca 2009]
  • Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
  • Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.
  • Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 262.282. ISBN 978-83-200-5311-1.
  • NDL: 00564331
  • Britannica: animal/pilchard
  • SNL: sardin
  • Catalana: 0141212
  • DSDE: sardin
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 213922
  • GBIF: 2413224
  • identyfikator iNaturalist: 118600
  • ITIS: 161813
  • NCBI: 27697
  • identyfikator taksonu Fossilworks: 301173