Szachy korespondencyjne

Karta pocztowa do szachów korespondencyjnych

Szachy korespondencyjne – szachy rozgrywane na odległość, za pomocą poczty, e-mail i innych środków łączności lub specjalnych serwerów do gry korespondencyjnej. Umożliwiają szachistom (reprezentacjom klubów, miast itd.) przebywającym w różnych miejscach i bezpośrednio nieznających siebie nawzajem na rozgrywanie partii szachowych. Długość partii korespondencyjnej zależna jest przede wszystkim od metody używanej do przesyłania posunięć: w przypadku gry poprzez serwer bądź e-mail może ona trwać kilka dni, tygodni lub miesięcy, zaś w przypadku wykorzystania tradycyjnej poczty przez zawodników zamieszkujących w różnych krajach – nawet kilka lat[1].

Historia rozgrywania partii szachowych rozgrywanych na odległość sięga XVII wieku[1][2]. Posunięcia były wówczas przesyłane za pośrednictwem posłańców. Najwcześniejsze zapisy partii korespondencyjnych pochodzą z początków XIX wieku. Wraz z początkiem XX wieku do gry korespondencyjnej zaczęto używać zdobyczy ówczesnej techniki: telegrafu, telefonu i radia, zaś później – również telefaksu. Końcówka XX wieku to początek migracji tradycyjnych szachów korespondencyjnych do świata Internetu. W XXI wieku powstały dedykowane platformy do gry w szachy online umożliwiające także prowadzenie rozgrywek korespondencyjnych. W drugiej dekadzie XXI wieku dominują już szachy dzienne będące hybrydą szachów online i szachów korespondencyjnych[3].

Tradycje gry korespondencyjnej w Polsce

Najszybszy mat w szachach korespondencyjnych

Dane zostały przedrukowane z komunikatu nr kwietnia 1967 r. PZSzach KSzGK, z opracowania Ludwika Gerlicza, uzupełnione o materiały A. Zakrzewskiego.

Tradycje gry korespondencyjnej w Polsce sięgają XIX wieku, kiedy to w 1875 roku rozegrano korespondencyjną partię między Warszawą i Moskwą. Partia ta o bardzo ciekawym przebiegu nie została zakończona i przerwana w pozycji wygranej dla Warszawy.

Rozwój gry korespondencyjnej nastąpił w latach 1903–1914, do czołowych polskich szachistów korespondencyjnych należeli m.in.: H. Bartmański, H. Zioło, A. Żuk-Skarszewski, A. Wagner. Brali oni udział w turniejach organizowanych przez redakcje czasopism w kraju, jak i w turniejach międzynarodowych.

Po pierwszej wojnie światowej organizacją gry korespondencyjnej w kraju zajął się miesięcznik „Świat Szachowy” redagowany przez Dawida Przepiórkę. Pierwsze pięcioosobowe grupy zorganizowane przez redakcję tego miesięcznika rozpoczęły się w 1930 r. Rozgrywki te prowadził Wiktor Geier, znany z zagranicznych turniejów korespondencyjnych.

W majowym numerze „Świata Szachowego” z 1930 r. ukazał się artykuł redakcyjny, przytaczający wyjątki listu Edwarda Arłamowskiego, ówczesnego studenta praw, który postulował powołanie Polskiego Związku Szachistów Korespondencyjnych pod patronatem Polskiego Związku Szachowego. Powyższa propozycja, poddana przez redakcję pod dyskusję czytelników, nie wywołała jednakże wielkiego echa, a Świat Szachowy po uruchomieniu kilkunastu grup korespondencyjnych zaniechał w grudniu 1932 r. dalszego patronowania grze korespondencyjnej w szachy. W niedługim czasie „Świat Szachowy” przestał ukazywać się i tym samym sprawa utworzenia związku upadła.

Sprawa ta nabrała nowych rumieńców z chwilą ukazania się w styczniu 1933 r. miesięcznika „Szachista”, redagowanego i wydawanego we Lwowie przez mistrza Henryka Friedmana. W numerze 10/11 „Szachisty” z 1933 r. wystąpił on we wstępnym artykule z projektami utworzenia Polskiego Związku Szachistów Korespondencyjnych, w wyniku czego powołano Komitet Założycielski Związku. W numerze 1/2 „Szachisty” z 1934 r. ukazał się komunikat o ukonstytuowaniu się Zarządu PZSzK w składzie: Przewodniczący Henryk Friedman, wiceprzewodniczący Aleksander Wagner i Jan Hermanowski, sekretarz – skarbnik Julian Madfes, członkowie: M. Steifer, L. Tuhan-Baranowski, H. Salzman, B. Korenhlit, A. Sternak, L. Gerlicz. W momencie utworzenia PZSzK liczył 26 członków.

W numerze 4/5 „Szachisty” z 1934 r. ogłoszono pierwszy turniej o mistrzostwo Polski, w którym mogli brać udział tylko członkowie Związku, bez względu na ich siłę gry. Do końca grudnia 1934 r. uruchomiono dwie pełne grupy 10-osobowe i jedną niepełną 6-osobową, przy czym trzech pierwszych z pełnych grup i dwóch pierwszych z niepełnej grupy przechodziło do grupy ostatecznej, tzw. grupy zwycięzców.

W tym czasie Związek liczył już 48 członków, a komunikaty o wynikach rozgrywek ukazywały się w kąciku szachistów korespondencyjnych Szachisty. W numerze 8 Szachisty z 1935 r. L. Gerlicz zaproponował zjazd szachistów korespondencyjnych w trakcie trwania Olimpiady Szachowej w Warszawie. Rozmaite trudności, zwłaszcza finansowe spowodowały, że na zjazd przybyło zaledwie czterech szachistów korespondencyjnych.

W grudniu 1935 r. ukazał się ostatni numer „Szachisty” (w latach 1938–1939 ponownie wydawany). Wraz z upadkiem pisma sam Związek, niemal automatycznie, został rozwiązany, ponieważ nie znalazło się inne czasopismo, które chciałoby współpracować ze Związkiem. Charakterystyczne jest przy tym, że przez cały okres swego istnienia Polski Związek Szachistów korespondencyjnych działał zupełnie niezależnie od Polskiego Związku Szachowego.

Pomimo tych trudności turniej o Mistrzostwo Polski nie został przerwany i został zakończony w połowie 1936 r. Wyniki tego turnieju zostały opublikowane tylko w biuletynie wydawanym przez władze Związku, rozesłanym jedynie do zainteresowanych. Wyniki tego historycznego turnieju były następujące: 1. M. Tomaszewicz 8 p., 2. H. Friedman – 7,5 p., 3. A. Kościelniak – 7 p. Dalsze miejsca zajęli Szpigelmacher, Czerniaków, Spitz, Silberman, Pauter, Popiel, Dąbrowski, Zakrzewski /wycofał się z powodu rozpoczęcia służby wojskowej/.

Wkrótce zorganizowano mecz korespondencyjny o pierwszeństwo pomiędzy M. Tomaszewiczem a S. Czerniakowem, który w okresie poprzedzającym rozegranie mistrzostwa Polski był uważany za nieoficjalnego mistrza Polski. Mecz składał się z 6 partii i zakończył się zwycięstwem S. Czerniakowa, który wygrał 3 partie, pozostałe zaś zremisował.

Tak więc S. Czerniaków uważany był za mistrza Polski w grze korespondencyjnej do okresu powojennego, kiedy to sam zajął się organizowaniem na nowo szachowej gry korespondencyjnej w Polsce.

Historyczne daty

  • 1824–1826 – pierwszy mecz korespondencyjny rozegrany pomiędzy drużynami Londynu i Edynburga, zakończony zwycięstwem Edynburga 3 – 2,
  • 1839–1840 – pierwszy mecz korespondencyjny z udziałem polskiej drużyny, w spotkaniu rozegranym pomiędzy zespołami Poznania i Berlina zwycięstwo 2 – 0 odnieśli reprezentanci Berlina,
  • 1880–1882 – dwupartiowy mecz pomiędzy Warszawą i Moskwą, zakończony wynikiem 1½ – ½ dla Warszawy,
  • 1844 – pierwszy mecz rozegrany za pomocą telegrafu (pomiędzy Baltimore i Waszyngtonem),
  • 1878 – pierwsza partia rozegrana poprzez telefon przez F.Thompsona z jednym ze swoich przyjaciół,
  • 1945 – pierwszy mecz rozegrany drogą radiową, pomiędzy drużynami Związku Radzieckiego i Stanów Zjednoczonych,
  • 1965 – rozegranie przez Bobby Fischera w Nowym Jorku wszystkich partii turnieju poświęconego pamięci Jose Raula Capablanki w Hawanie drogą telefoniczną (wskutek nieotrzymania zezwolenia na wyjazd na Kubę),
  • 1976 – pierwszy mecz teleksowy Londyn-Belgrad.

Źródło: „Miesięcznik „Szachy”, nr 5/1988

W roku 1928 powstał w Berlinie pierwszy związek zrzeszający graczy korespondencyjnych, później zaś krajowe federacje – Międzynarodowy Związek Szachowej Gry Korespondencyjnej (IFSB). Po zakończeniu II wojny światowej związek ten przekształcił się w Międzynarodowe Stowarzyszenie Szachowej Gry Korespondencyjnej (ICCA), z którego w roku 1951 powstała Międzynarodowa Federacja Szachowej Gry Korespondencyjnej (ICCF).

Mistrzostwa świata w szachach korespondencyjnych rozgrywane są od roku 1950 (mężczyźni) i 1968 (kobiety).

Mistrzowie świata w grze korespondencyjnej

w nawiasie podano lata trwania finału

  1. Australia Cecil Purdy (1950–1953)
  2. Wjaczesław Ragozin (1956–1959)
  3. Belgia Albéric O’Kelly de Galway (1959–1962)
  4. Władimir Zagorowski (1962–1965)
  5. Stany Zjednoczone Hans Berliner (1965–1968)
  6. Horst Rittner (1968–1971)
  7. Jakow Estrin (1972–1976)
  8. Dania Jørn Sloth (1975–1980)
  9. Estonia Tõnu Õim (1977–1983)
  10. Stany Zjednoczone Victor Palciauskas (1978–1984)
  11. Friedrich Baumbach (1983–1989)
  12. Grigorij Sanakojew (1984–1991)
  13. Rosja Michaił Umański (1989–1998)
  14. Estonia Tõnu Õim (1994–2000)
  15. Holandia Gert Jan Timmerman (1996–2002)
  16. Turcja Tunç Hamarat (1999–2004)
  17. Norwegia Ivar Bern (2002–2007)
  18. Holandia Joop van Oosterom (2003–2005)
  19. Francja Christophe Léotard (2004–2007)
  20. Finlandia Pertti Lehikoinen (2004–2011)
  21. Holandia Joop van Oosterom (2005–2008)
  22. Rosja Aleksandr Dronow (2007–2010)
  23. Niemcy Ulrich Stephan (2007–2011)
  24. Słowenia Marjan Šemrl (2009–2012)
  25. Włochy Fabio Finocchiaro (2009–2013)
  26. Holandia Ron Langeveld (2010–2014)
  27. Rosja Aleksandr Dronow (2011–2014)
  28. Chorwacja Leonardo Ljubićić (2013-2016)
  29. Rosja Aleksandr Dronov (2015-2018)
  30. Rosja Andrey Kochemasov (2017-2019)
  31. Polska Fabian Stanach, Austria Christian Muck, Holandia Ron Langeveld (2019-2022)
  32. Stany Zjednoczone Jon Edwards (2020-2022)

Mistrzynie świata w grze korespondencyjnej (Kobietas)

w nawiasie podano lata trwania finału

# Lata Zwycięzca Narodowość
1 1968-1972 Olga Rubcowa ZSRR
2 1972-1977 Łora Jakowlewa ZSRR
3 1978-1984 Luba Kristoł Izrael Izrael
4 1984-1992 Ludmiła Bieławieniec ZSRR
5 1993-1998 Luba Kristoł Izrael Izrael
6 2000-2005 Alessandra Riegler Włochy Wochy
7 2002-2006 Olga Sucharowa Rosja Rosja
8 2007-2010 Olga Sucharowa Rosja Rosja
9 2011-2014 Irina Pieriewiertkina Rosja Rosja
10 2014-2017 Irina Pieriewiertkina Rosja Rosja
11 2017-2020 Irina Piewiewiertkina Rosja Rosja
12 2020-2023 Irina Pieriweiertkina Rosja Rosja

Puchar Świata

w nawiasie podano lata trwania finału

1. Karl Maeder (1973-1977)
2. Gennadi Nesis (1977-1983)
3. Nikolai Rabinovich (1981-1985)
4. Albert Popov (1984-1989)
5A. Ukraina Aleksandr Frolov (1987-1994)[4]
5B. Holandia Gert Timmerman (1987-1994)[5]
6. Łotwa Olita Rause (1994-1999)[6]
7. Ukraina Aleksey Lepikhov (1994-2001)[7]
8 Niemcy Horst Staudler (1998-2002)[8]
9. Niemcy Edgar Prang (1998-2001)[9]
10. Niemcy Frank Schroder (2001-2005)[10]
11. Niemcy Reinhard Moll (2008-2011)[11]
12A. Niemcy Reinhard Moll (2005-2007)[12]
12B. Niemcy Matthias Gleichmann (2009-2013)[13]
13. Niemcy Reinhard Moll (2009-2012)[14]
14. Niemcy Reinhard Moll (2009-2012)[15]
15. Słowenia Klemen Sivic (2012-2015)[16]
16. Niemcy Uwe Nogga (2013-2016)[17]
17. Niemcy Matthias Gleichmann (2014-2017)[18]
18. Niemcy Reinhard Moll, NiemcyStefan Ulbig (2015-2019)[19]
19. Niemcy Thomas Herfuth (2014-2016)[20]
20: Rosja Sergey Kishkin (2017-2020)[21]
21. Niemcy Matthias Gleichmann (2019-2021)[22]
22. Rosja Dmitry Morozov, Niemcy Matthias Gleichmann (2021-2023)[23]

Olimpiada mężczyzn w grze korespondencyjnej

# Lat Złoto Srebro Brązowy Polska
1.[24] 1949-1952 WęgryWęgry (25) CzechosłowacjaCzechosłowacja (20) SzwecjaSzwecja (19,5)
2.[25] 1952-1955 CzechosłowacjaCzechosłowacja (27,5) SzwecjaSzwecja (27,5) NiemcyNiemcy (27)
3.[26] 1958-1961 Związek Radziecki (35,5) WęgryWęgry (32,5) Jugosławia (32)
4.[27] 1962-1964 Związek Radziecki (36) Wschodnie Niemcy (28,5) SzwecjaSzwecja (27,5)
5.[28] 1965-1968 CzechosłowacjaCzechosłowacja (31,5) Związek Radziecki (30) Zachodnie Niemcy (29,5)
6.[29] 1968-1972 Związek Radziecki (38) CzechosłowacjaCzechosłowacja (28,5) Wschodnie Niemcy (25,5)
7.[30] 1972-1976 Związek Radziecki (35,5) BułgariaBułgaria (30) Wielka BrytaniaBrytania (29,5)
8.[31] 1977-1982 Związek Radziecki (46,5) WęgryWęgry (44) Wielka BrytaniaBrytania (41,5) 12° (31)
9.[32] 1982-1987 Wielka BrytaniaBrytania (33,5) Zachodnie Niemcy (30) Związek Radziecki (27) 4° (25)
10.[33] 1987-1995 Związek Radziecki (34) AngliaAnglia (33,5) Wschodnie Niemcy (33,5) 5° (29)
11.[34] 1992-1999 CzechosłowacjaCzechosłowacja NiemcyNiemcy (45,5) KanadaKanada (40) 6° (38,5)
12.[35] 1998-2004 NiemcyNiemcy (47,5) LitwaLitwa (42,5) ŁotwaŁotwa (42,5)
13.[36] 2004-2009 NiemcyNiemcy (38) CzechyRepublika Czeska (34,5) PolskaPolska (32)
14.[37] 2002-2006 NiemcyNiemcy (45,5) LitwaLitwa (39,5) Stany ZjednoczoneUSA (36)
15.[38] 2006-2009 NorwegiaNorwegia (48) NiemcyNiemcy (47) HolandiaHolandia (46,5)
16. 2010-2016 CzechyRepublika Czeska (33,5) NiemcyNiemcy (28,5) FrancjaFrancja (26,5) 4° (25,5)[39]
17.[40] 2009-2012 NiemcyNiemcy (44,5) HiszpaniaHiszpania (43,5) WłochyWłochy (39,5)
18.[41] 2012-2016 NiemcyNiemcy (41,5) SłoweniaSłowenia (41) HiszpaniaHiszpania (39)
19.[42] 2016-2021 Bułgaria Bulgaria (27) Niemcy Niemcy (26,5) Czechy Republika Czeska, Polska Polska (26,5)
20.[43] 2016-2019 NiemcyNiemcy (39,5) RosjaRosja (39,5) HiszpaniaHiszpania (39)
21.[44] 2020-2023 Niemcy Niemcy (38) Luksemburg Luksemburg (37) Stany Zjednoczone USA (37)

Olimpiada kobiet

# Lat Złoto Srebro Brązowy Polska
1. 1974-1979 Związek Radziecki (22) Zachodnie Niemcy (19) CzechosłowacjaCzechosłowacja (15,5) 7° (12,5)[45]
2. 1980-1986 Związek Radziecki (26) CzechosłowacjaCzechosłowacja (26) Jugosławia (20)
3. 1986-1992 Związek Radziecki (23) CzechosłowacjaCzechosłowacja (21) Węgry Węgry (14,5) 7° (10,5)[46]
4. 1992-1997 Czechy Republika Czeska (24) RosjaRosja (21) Polska Polska (18,5)[47]
5. 1997-2003 RosjaRosja (25) NiemcyNiemcy (22) CzechyRepublika Czeska (18) 6° (14)[48]
6. 2003-2006 LitwaLitwa (26,5) NiemcyNiemcy (23,5) WłochyWłochy (23) 7° (15,5)[49]
7. 2007-2009 SłoweniaSłowenia (25) LitwaLitwa (23,5) NiemcyNiemcy (23)
8. 2008-2010 PolskaPolska (27)[50] BułgariaBułgaria (27) WłochyWłochy (26)
9. 2011-2014 RosjaRosja (34) LitwaLitwa (32,5) NiemcyNiemcy (30) 5° (25,5)[51]
10. 2015-2017 NiemcyNiemcy (33) LitwaLitwa (30) RosjaRosja (28) 5° (25)[52]

W kulturze

Korespondencyjne szachy są tematem jednego z odcinków serialu „Parada oszustów”[53].

Przypisy

  1. ↑ a b Szachy korespondencyjne dziś to są szachy dzienne (i-szachy.pl)[1]
  2. ↑ W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom I, Warszawa 1986, s. 463 podają datę: XII wiek.
  3. ↑ Internetowe Szachy. i-szachy.pl. [dostęp 2023-11-18].
  4. ↑ 5A.Puchar
  5. ↑ 5B.Puchar
  6. ↑ 6.Puchar
  7. ↑ 7.Puchar
  8. ↑ 8.Puchar
  9. ↑ 9.Puchar
  10. ↑ 10.Puchar
  11. ↑ 11.Puchar
  12. ↑ 12E.Puchar
  13. ↑ 12P. Puchar
  14. ↑ 13.Puchar
  15. ↑ 14.Puchar
  16. ↑ 15.Puchar
  17. ↑ 16.Puchar
  18. ↑ 17.Puchar
  19. ↑ 18.Puchar
  20. ↑ 19.Puchar
  21. ↑ 20.Puchar
  22. ↑ 21.Puchar
  23. ↑ [https:www.iccf.com/event?id=93011 22.Puchar]
  24. ↑ l.Olimpiada ICCF
  25. ↑ 2.Olimpiada ICCF
  26. ↑ 3.Olimpiada ICCF
  27. ↑ 4.Olimpiada ICCF
  28. ↑ 5.Olimpiada ICCF
  29. ↑ 6.Olimpiada ICCF
  30. ↑ 7.Olimpiada ICCF
  31. ↑ 8.Olimpiada ICCF
  32. ↑ 9.Olimpiada ICCF
  33. ↑ 10.Olimpiada ICCF
  34. ↑ 11.Olimpiada ICCF
  35. ↑ 12.Olimpiada ICCF
  36. ↑ 13.Olimpiada ICCF
  37. ↑ 14.Olimpiada ICCF
  38. ↑ 15.Olimpiada ICCF
  39. ↑ 16.Olimpiada męskich ICCF
  40. ↑ 17.Olimpiada ICCF
  41. ↑ 18.Olimpiada ICCF
  42. ↑ 19.Olimpiada ICCF
  43. ↑ 20.Olimpiada ICCF
  44. ↑ 21.Olimpiada ICCF
  45. ↑ 1.Olimpiada kobiet ICCF
  46. ↑ 3.Olimpiada kobiet ICCF
  47. ↑ 4.Olimpiada kobiet ICCF
  48. ↑ 5.Olimpiada kobiet ICCF
  49. ↑ 6.Olimpiada kobiet ICCF
  50. ↑ 8.Olimpiada kobiet ICCF
  51. ↑ 9.Olimpiada kobiet ICCF
  52. ↑ 10.Olimpiada kobiet ICCF
  53. ↑ Parada oszustów: Mistrz zawsze traci.

Bibliografia

  • W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom I, Warszawa 1986, s. 463-464
  • ICCF – Tournament Tables Index (ang.)
  • World Chess Championship: Correspondence Chess (ang.)
  • International Correspondence Chess Federation: Tables And Results (ang.)

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: Szachiści korespondencyjni
  • Międzynarodowa Federacja Szachów Korespondencyjnych ICCF (ang.)
  • Komisja Szachowej Gry Korespondencyjnej Polskiego Związku Szachowego. kszgk.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-08)].
  • Szachy korespondencyjne
Kontrola autorytatywna (aktywność):
  • LCCN: sh86004525
  • GND: 4205883-1
  • BnF: 17028792w
  • SUDOC: 191965499
  • NKC: ph121872
  • J9U: 987007558674305171
  • Britannica: topic/correspondence-chess
  • SNL: postsjakk
  • DSDE: korrespondanceskak