Szczur orientalny

Szczur orientalny
Rattus tanezumi[1]
(Temminck, 1844)
Ilustracja
Widok bocznej strony ciała szczura orientalnego odłowionego przez Puskesmasa Nongkojajara i zbadanego w laboratorium P2P Nongkojajar, w Pasuruan, w Jawie Wschodniej
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

myszowate

Podrodzina

myszy

Plemię

Rattini

Rodzaj

szczur

Gatunek

szczur orientalny

Synonimy
  • Mus tanezumi Temminck, 1844[2]
  • Mus brunneus Hodgson, 1845[3]
  • Mus brunneusculus Hodgson, 1845[4]
  • Mus nemoralis Blyth, 1851[5]
  • Mus robustulus Blyth, 1859[6]
  • Mus canna Swinhoe, 1871[7]
  • Mus flavipectus Milne-Edwards, 1872[8]
  • Mus ouangthomae Milne-Edwards, 1872[8]
  • Mus germani Milne-Edwards, 1872[9]
  • Mus sladeni J. Anderson, 1879[10]
  • Mus yunnanensis J. Anderson, 1879[11]
  • Mus diardii Jentink, 1880[12]
  • Mus neglectus Jentink, 1880[13]
  • Mus pannosus G.S. Miller, 1900[14]
  • Mus pulliventer G.S. Miller, 1902[15]
  • Mus griseiventer Bonhote, 1903[16]
  • Mus mindanensis Mearns, 1905[17]
  • Mus zamboangae Mearns, 1905[18]
  • Mus kelleri Mearns, 1905[19]
  • Epimys coloratus Hollister, 1913[20]
  • Epimys robiginosus Hollister, 1913[21]
  • Epimys benguetensis Hollister, 1913[22]
  • Epimys pannellus G.S. Miller, 1913[23]
  • Epimys rattus turbidus G.S. Miller, 1913[24]
  • Epimys rattus dentatus G.S. Miller, 1913[25]
  • Epimys rattus insulanus G.S. Miller, 1913[25]
  • Epimys rattus exsul G.S. Miller, 1913[26]
  • Epimys rattus fortunatus G.S. Miller, 1913[26]
  • Epimys rattus portus Kloss, 1915[27]
  • Epimys rattus poenitentiarii Kloss, 1915[28]
  • Epimys rattus rangensis Kloss, 1916[29]
  • Epimys rattus makensis Kloss, 1916[29]
  • Rattus rattus thai Kloss, 1917[30]
  • Rattus rattus tistae Hinton, 1918[31]
  • Rattus rattus bhotia Hinton, 1918[32]
  • Rattus rattus gangutrianus Hinton, 1919[33]
  • Rattus rattus khyensis Hinton, 1919[34]
  • Rattus rattus tikos Hinton, 1919[35]
  • Rattus rattus tatkonensis Hinton, 1919[36]
  • Rattus macmillani Hinton, 1919[37]
  • Rattus rattus lanensis Kloss, 1919[38]
  • Rattus rattus mesanis Kloss, 1919[39]
  • Rattus rattus kramensis Kloss, 1919[39]
  • Rattus dammermani O. Thomas, 1921[40]
  • Rattus palelae G.S. Miller & Hollister, 1921[41]
  • Rattus molliculus H.C. Robinson & Kloss, 1922[42]
  • Rattus rattus sumbae Sody, 1930[43]
  • Rattus rattus samati Sody, 1932[44]
  • Rattus rattus santalum Sody, 1932[44]
  • Rattus rattus moluccarius Sody, 1933[45]
  • Rattus rattus septicus Sody, 1933[45]
  • Rattus mindanensis tablasi E.H. Taylor, 1934[46]
  • Rattus rattus palembang Tate & Archbold, 1935[47]
  • Rattus lalolis Tate & Archbold, 1935[48]
  • Rattus masaretes Sody, 1937[49]
  • Rattus rattus panjius Chasen, 1937[50]
  • Rattus rattus alangensis Chasen, 1937[51]
  • Rattus rattus lontaris Chasen, 1937[52]
  • Rattus rattus kadanus Chasen, 1937[53]
  • Rattus rattus moheius Chasen, 1937[54]
  • Rattus rattus pipidonis Chasen, 1937[55]
  • Rattus mindanensis sakisimana[a] Tokuda, 1939[56]
  • Rattus rattus robinsoni Chasen, 1940[57]
  • Rattus rattus auroreus Sody, 1941[58]
  • Rattus rattus makassarius Sody, 1941[58]
  • Rattus rattus pelengensis Sody, 1941[59]
  • Rattus rattus obiensis Sody, 1941[60]
  • Rattus rattus argyraceus Sody, 1941[61]
  • Rattus rattus talaudensis Sody, 1941[61]
  • Rattus rattus barussanoides Sody, 1941[62]
  • Rattus sapoensis Sody, 1941[63]
  • Rattus toxi Sody, 1941[64]
  • Rattus rattus bullocki Roonwal, 1948[65]
  • Rattus rattus amboinensis Laurie & J. Edwards Hill, 1954[66]
  • Rattus rattus brevicaudus Kuroda, 1952[67]
  • Rattus rattus rufescens kurokuma Kuroda, 1953[68]
  • Rattus rattus yeni Dao, 1960[69]
  • Rattus rattus mansorius D.H. Johnson, 1962[70]
  • Rattus rattus povolnyi Niethammer & Martens, 1975[71]
  • Rattus rattus brevicaudus Chakraborty, 1976[72]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[73]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Szczur orientalny[74] (Rattus tanezumi) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący w Azji Wschodniej, Południowo-Wschodniej i w Himalajach[73][75].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1844 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck nadając mu nazwę Mus tanezumi[2]. Holotyp pochodził z okolic Nagasaki, w południowej części Kiusiu, w Japonii[75].

R. tanezumi był opisywany wielokrotnie później przez innych autorów[75]. W obecnym rozumieniu genetycznym, R. tanezumi jest parafiletyczny w stosunku do innych linii w kompleksie gatunkowym rattus[76]. Prawdopodobnie powinien być podzielony na trzy różne gatunki lub włączony do R. rattus z około 4 podgatunkami (od którego różni się liczbą chromosomów (2n = 42), cechami morfologicznymi i biochemicznymi)[76][75]. Taksonomia wymaga znacznych badań[76]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[76].

Etymologia

  • Rattus: łac. rattus „szczur”[77].
  • tanezumi: japońska nazwa Ta-nezumi dla szczura orientalnego[2].

Zasięg występowania

Szczur orientalny prawdopodobnie wywodzi się z regionu na północ i wschód od Półwyspu Indyjskiego[75][73]. Pierwotny zasięg występowania rozciągał się od wschodniego Afganistanu przez północne i północno-wschodnie Indie, Nepal, Bhutan i północny Bangladesz do środkowej i południowej Chińskiej Republiki Ludowej (w tym wyspa Hajnan), Półwyspu Koreańskiego i kontynentalnej południowo-wschodniej Azji, w tym na wielu przybrzeżnych wysp na południe do przesmyku Kra; obecnie nie jest jasne, czy jest rodzimy, czy został też wprowadzony na Tajwan i do Japonii[76]. Rozmieszczenie rodzimych i introdukowanych gatunków jest obecnie nierozwiązane, szczególnie dlatego, że prawdopodobnie istnieją trzy odrębne gatunki, obecnie uznawane za linie rozwojowe[76]. Wprowadzony na archipelagi Andamany i Nikobary, na Półwysep Malajski i wyspy sundajskiego szelfu kontynentalnego, na Filipiny, do zachodniej Nowej Gwinei, na Enewetak i Fidżi w obrębie Mikronezji i na Palau, chociaż wydaje się, że te introdukcje są nowsze niż inne[76]. Osobniki z Ameryki Południowej i południowej Kalifornii w Stanach Zjednoczonych zostały genetycznie zidentyfikowane jako ten gatunek, prawdopodobnie pochodząc od osobników przetransportowanych tam w ostatnich czasach łodziami[76].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 105–215 mm, długość ogona 120–230 mm, długość ucha 17–23 mm, długość tylnej stopy 17–23 mm; masa ciała 100–200 g[78].

Ekologia

Gryzoń ten charakteryzuje się dużymi zdolnościami adaptacyjnymi, nie unika ludzi. Często jest spotykany w pobliżu wiosek i na terenach rolnych. W Nepalu występuje poniżej 2000 m n.p.m., na Filipinach zasiedla niziny i lasy górskie do 1800 m n.p.m.[73]

Samice szczura orientalnego mają zwykle pięć par sutków, w niektórych populacjach sześć, ale ułożonych inaczej niż u pozostałych gatunków z grupy pokrewnej R. rattus[75].

Populacja

Szczur orientalny ma bardzo szeroki zasięg występowania, jest pospolity. Potrafi żyć w różnorodnych środowiskach. Liczebność gatunku rośnie, nie są znane zagrożenia dla gatunku. Jest on uznawany za gatunek najmniejszej troski, indyjskie prawodawstwo uznaje go za szkodnika[73].

Uwagi

Przypisy

  1. ↑ Rattus tanezumi, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ a b c C.J. Temminck: Aflevering 2. W: P.F. von Siebold: Fauna japonica, sive, Descriptio animalium, quae in itinere per Japoniam, jussu et auspiciis, superiorum, qui summum in India Batava imperium tenent, suscepto, annis 1823-1830. Lugduni Batavorum: Apud Auctorem, 1844, s. 51. (łac.).
  3. ↑ Hodgson 1845 ↓, s. 266.
  4. ↑ Hodgson 1845 ↓, s. 267.
  5. ↑ E. Blyth. Report on the Mammalia and more remarkable species of birds inhabiting Ceylon. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 20, s. 168, 1851. (ang.). 
  6. ↑ E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, for February to May meetings, 1859. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 28, s. 294, 1859. (ang.). 
  7. ↑ R. Swinhoe. Catalogue of the mammals of China (south of the river Yangtsze) and of the island of Formosa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1870, s. 636, 1870. (ang.). 
  8. ↑ a b A. David. Rapport adressé a mm. les Professeurs-administrateurs du Muséum d’histoire naturelle. „Nouvelles archives du Muséum d’histoire naturelle”. 7, s. 93, 1871. (fr.). 
  9. ↑ A. Milne-Edwards: Recherches pour servir à l’histoire naturelle des mammifères: comprenant des considérations sur la classification de ces animaux. Cz. 1. Paris: G. Masson, 1872, s. 289. (fr.).
  10. ↑ Anderson 1878 ↓, s. 305.
  11. ↑ Anderson 1878 ↓, s. 306.
  12. ↑ Jentink 1880 ↓, s. 13.
  13. ↑ Jentink 1880 ↓, s. 14.
  14. ↑ G.S. Miller. Manunals collected by Dr. W. L. Abbott on Pulo Lankawi and the Butang Islands. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 190, 1900. (ang.). 
  15. ↑ G.S. Miller. The mammals of the Andaman and Nicobar Islands. „Proceedings of the United States National Museum”. 24 (1269), s. 765, 1902. (ang.). 
  16. ↑ J.L.J. Bonhote: Report on the mammals. W: N. Annandale & H.C. Robinson: Fasciculi Malayenses: anthropological and zoological results of an expedition to Perak and the Siamese Malay states, 1901-1902. Cz. 1: Zoology. London: The University Press of Liverpool by Longmans, Green, 1903, s. 30. (ang.).
  17. ↑ Mearns 1905 ↓, s. 442.
  18. ↑ Mearns 1905 ↓, s. 443.
  19. ↑ Mearns 1905 ↓, s. 444.
  20. ↑ Hollister 1914 ↓, s. 317.
  21. ↑ Hollister 1914 ↓, s. 318.
  22. ↑ Hollister 1914 ↓, s. 323.
  23. ↑ Miller 1913 ↓, s. 8.
  24. ↑ Miller 1913 ↓, s. 12.
  25. ↑ a b Miller 1913 ↓, s. 14.
  26. ↑ a b Miller 1913 ↓, s. 15.
  27. ↑ Kloss 1915 ↓, s. 221.
  28. ↑ Kloss 1915 ↓, s. 222.
  29. ↑ a b C.B. Kloss. On a collection of mammals from the coast and islands of south-east Siam. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1916, s. 56, 1916. (ang.). 
  30. ↑ C.B. Kloss. On five new mammals from Siam. „Journal of the Natural History Society of Siam”. 2 (4), s. 286, 1917. (ang.). 
  31. ↑ Hinton 1918 ↓, s. 68.
  32. ↑ Hinton 1918 ↓, s. 72.
  33. ↑ Hinton 1919 ↓, s. 389.
  34. ↑ Hinton 1919 ↓, s. 398.
  35. ↑ Hinton 1919 ↓, s. 400.
  36. ↑ Hinton 1919 ↓, s. 402.
  37. ↑ Hinton 1919 ↓, s. 409.
  38. ↑ Kloss 1919 ↓, s. 378.
  39. ↑ a b Kloss 1919 ↓, s. 379.
  40. ↑ O. Thomas. On a new genus and species of shrew, and some new Muridæ from the East-Indian Archipelago. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 7, s. 247, 1921. (ang.). 
  41. ↑ G.S. Miller & N. Hollister. Descriptions of sixteen new murine rodents from Celebes. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 34, s. 70, 1921. (ang.). 
  42. ↑ H.C. Robinson & C.B. Kloss. New mammals from French Indo-China and Siam. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 9, s. 97, 1922. (ang.). 
  43. ↑ H.J.V. Sody. Over Rattus rattus roquei Sody met beschrijving van een nieuw ras van Rattus rattus van Soemba. „Zoologische Mededeelingen”. 13, s. 98, 1930. (niderl.). 
  44. ↑ a b H.J.V. Sody. Six new Indo-Malayan rats. „Natuurhistorich Maandblad”. 21 (12), s. 159, 1932. (ang.). 
  45. ↑ a b H.J.V. Sody. Ten new mammals from the Dutch East Indies. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 12, s. 437, 1933. DOI: 10.1080/00222933308673706. (ang.). 
  46. ↑ E.H. Taylor. Philippine land mammals. „Monographs of the Bureau of Science”. 30, s. 439, 1934. (ang.). 
  47. ↑ Tate i Archbold 1935 ↓, s. 1.
  48. ↑ Tate i Archbold 1935 ↓, s. 2.
  49. ↑ H.J.V. Sody. Notes on some mammals from Sumatra. „Temminckia”. 2, s. 217, 1937. (ang.). 
  50. ↑ Chasen 1937 ↓, s. 85.
  51. ↑ Chasen 1937 ↓, s. 87.
  52. ↑ Chasen 1937 ↓, s. 88.
  53. ↑ Chasen 1937 ↓, s. 89.
  54. ↑ Chasen 1937 ↓, s. 91.
  55. ↑ Chasen 1937 ↓, s. 92.
  56. ↑ M. Tokuda. „Hattori Hokokai Kenkyu Hokoku”. 8, s. 314, 1939. (jap.). 
  57. ↑ F.N. Chasen. A handlist of Malaysian mammals. A systematic list of the mammals of the Malay Peninsula, Sumatra, Borneo and Java, including the adjacent small islands. „Bulletin of Raffles Museum”. 15, s. 154, 1940. (ang.). 
  58. ↑ a b Sody 1941 ↓, s. 266.
  59. ↑ Sody 1941 ↓, s. 267.
  60. ↑ Sody 1941 ↓, s. 268.
  61. ↑ a b Sody 1941 ↓, s. 275.
  62. ↑ Sody 1941 ↓, s. 276.
  63. ↑ Sody 1941 ↓, s. 306.
  64. ↑ Sody 1941 ↓, s. 309.
  65. ↑ M.L. Roonwal. Three new Muridae (Mammalia: Rodentia) from Assam and the Kabaw Valley, Upper Burma. „Proceedings of the National Institute of Science of India”. 14, s. 385, 1948. (ang.). 
  66. ↑ E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands 1758–1952. London: British Museum, 1954, s. 102. (ang.).
  67. ↑ N. Kuroda. Descriptions of Three New Forms of Rattus from Hokkaido and South China. „Journal of the Mammalogical Society of Japan”. 1 (1), s. 1, 1952. (ang.). 
  68. ↑ N. Kuroda. „Saishyu to Shiiku”. 15, s. 293, 1953. (jap. • ang.). 
  69. ↑ Dao Van Tien. Recherches zoologiques dans la region da Vinh-Ling (Province de Qu’ang-tri, Centre Vietnam). „Zoologischer Anzeiger”. 164, s. 221–239, 1960. (niem.). 
  70. ↑ D.H. Johnson. Two new murine rodents. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 75, s. 317, 1962. (ang.). 
  71. ↑ J. Niethammer & J. Martens. Die Gattungen Rattus und Maxomys in Afghanistan und Nepal. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 40, s. 344, 1975. (niem.). 
  72. ↑ S. Chakraborty. On a collection of mammals from Bhutan. „Records of the Zoological Survey of India”. 68, s. 15, 1975. (ang.). 
  73. ↑ a b c d e L. Heaney & S.L.H.& S. Molur L. Heaney & S.L.H.& S., Rattus tanezumi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-04]  (ang.).
  74. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 280. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  75. ↑ a b c d e f D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rattus tanezumi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-02-04].
  76. ↑ a b c d e f g h C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 482. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  77. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 601, 1904. (ang.). 
  78. ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 831. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia

  • B.H. Hodgson. On the rats, mice, and shrews of the central region of Nepal. „The Annals and Magazine of Natural History”. 15, s. 266–270, 1845. (ang.). 
  • J. Anderson: Anatomical and zoological researches: comprising an account of the zoological results of the two expeditions to western Yunnan in 1868 and 1875; and a monograph of the two cetacean genera, Platanista and Orcella. Cz. 1. London: B. Quaritch, 1878, s. 1–985. (ang.).
  • F.A. Jentink. On some hitherto undescribed species of Mus in the Leyden Museum. „Notes from the Leyden Museum”. 2, s. 13–19, 1880. (ang.). 
  • E.A. Mearns. Descriptions of new genera and species of mammals from the Philippine Islands. „Proceedings of the United States National Museum”. 28 (1402), s. 425–460, 1905. (ang.). 
  • N. Hollister. A review of Philippine land mammals in the United States National Museum. „Proceedings of the United States National Museum”. 46 (2028), s. 299–341, 1914. (ang.). 
  • G.S. Miller. Fifty-one new Malayan mammals. „Smithsonian miscellaneous collections”. 61 (21), s. 1–30, 1913. (ang.). 
  • C.B. Kloss. On two new rats from the inner Gulf of Siam. „Journal of the Natural History Society of Siam”. 1 (4), s. 221–224, 1915. (ang.). 
  • M.A.C. Hinton. Scientific results from the mammal survey. No. XVIII. Report on the house rats of India, Burma, and Ceylon. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 26 (1), s. 59–88, 1918. (ang.). 
  • M.A.C. Hinton. Scientific results from the mammal survey. No. XVIII–(continued). Report on the house rats of India, Burma, and Ceylon. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 26 (2), s. 384–416, 1919. (ang.). 
  • C.B. Kloss. On mammals collected in Siam. „Journal of the Natural History Society of Siam”. 3 (4), s. 333–407, 1919. (ang.). 
  • G.H.H. Tate & R. Archbold. Twelve apparently new forms of Rattus from the Indo-Australian Region. „American Museum novitates”. 802, s. 1–10, 1935. (ang.). 
  • F.N. Chasen. On insular Rattus rattus from the north-west coast of the Malay Peninsula. „Bulletin of Raffles Museum”. 13, s. 81–93, 1937. (ang.). 
  • H.J.V. Sody. On a collection of rats from the Indo-Malayan and Indo-Australian regions (with descriptions of 43 new genera, species and subspecies). „Treubia”. 18 (2), s. 255–325, 1941. (ang.). 
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 1179402
  • GBIF: 2439262
  • identyfikator iNaturalist: 44546
  • ITIS: 585554
  • NCBI: 35732