Wichrowe Wzgórza

Ten artykuł dotyczy powieści. Zobacz też: inne znaczenia słów "Wichrowe Wzgórza".

Wichrowe Wzgórza

Wuthering Heights

Tytułowa strona pierwszego wydania Wichrowych Wzgórz (1847)
Autor	Emily Brontë
Typ utworu	powieść gotycka
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Wielka Brytania
Język	angielski
Data wydania	1847
Wydawca	Thomas Cautley Newby
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1929
Przekład	Janina Sujkowska
Multimedia w Wikimedia Commons

Wichrowe Wzgórza (ang. Wuthering Heights) − jedyna powieść Emily Jane Brontë. Została wydana pod męskim pseudonimem Ellis Bell w 1847 roku. Ocena wartości literackiej zmieniała się z czasem, od początkowo niechętnych opinii (oskarżano Brontë o epatowanie brutalnością) do pozytywnych, zwłaszcza w latach 20. ubiegłego stulecia. Powieść należy do kanonu literatury anglojęzycznej.
Książka doczekała się kilku adaptacji filmowych, z których najsłynniejsza jest wersja z 1992 roku z Juliette Binoche jako Katy i Ralphem Fiennesem jako Heathcliffem.

Klamrą powieści jest osoba pana Lockwooda wynajmującego Drozdowe Gniazdo od Heathcliffa. Po wizycie w Wichrowych Wzgórzach i pierwszym spotkaniu z tajemniczymi mieszkańcami posiadłości przybywa on do Drozdowego Gniazda, gdzie na skutek choroby zmuszony jest do długotrwałego pobytu w domu. Tam gospodyni, Ellen Dean, opowiada mu dokładnie historię Earnshawów, Lintonów i tajemniczego Heathcliffa.

W Polsce powieść po raz pierwszy wydano w roku 1929 pod tytułem Szatańska miłość w tłumaczeniu Janiny Sujkowskiej^[1]. Późniejsze powojenne wydania książki już z nowym tytułem Wichrowe Wzgórza również są w tłumaczeniu Sujkowskiej. Kolejny przekład dokonany przez Tomasza Bieronia ukazał się w 1997 roku^[2]. Przekład autorstwa Hanny Pasierskiej pochodzi z 2004^[3]. Tłumaczenie wykonane przez Piotra Grzesika wydane zostało w roku 2009^[4]. W porównaniu z tłumaczeniem Janiny Sujkowskiej zachowane zostały w tym przypadku m.in. niespolszczone imiona postaci (np. Katy zamiast Katarzyny) i nazwy własne (np. Thrushcross Grange zamiast Drozdowego Gniazda). Krytycy i czytelnicy zarzucają mu, że wraz z dosłownością tekst stracił na potoczystości, lekkości frazy Sujkowskiej^[5]. Najnowszy przekład z 2016 roku jest autorstwa Jerzego Łozińskiego^[6].

Kate Bush, zainspirowana losami mieszkańców Wichrowych Wzgórz, wydała w 1978 roku debiutancki singiel "Wuthering Heights", w którym wciela się w ducha Katarzyny. Kobieta powraca pod okno Heathcliffa i prosi go o wpuszczenie do środka, aby mogła posiąść jego duszę^[7].

Treść utworu

Tematem powieści jest miłość Heathcliffa i Katarzyny.

Rozgrywa się ona na przełomie XVIII i XIX wieku w Wichrowych Wzgórzach i Drozdowym Gnieździe. Wichrowe Wzgórza ("Wuthering Heights") to posiadłość Earnshawów, natomiast Drozdowe Gniazdo (ang. Thrushcross Grange) – zamożnej rodziny Lintonów.

Yorkshire jako miejsce akcji powieści nadaje jej typowo gotycki charakter. Klimat miejsca przenika powieść i udziela się czytelnikowi.

Stary Earnshaw, będąc w Liverpoolu, spotyka i przygarnia małego cygańskiego przybłędę, któremu nadaje imię Heathcliff. Katy (Katarzyna) jest natomiast córką Earnshawa i siostrą Hindleya.

Po początkowej niechęci Katy, córka pana Earnshawa, bardzo przywiązuje się do małego znajdy. Jednak Hindley, młody panicz Earnshaw i spadkobierca Wichrowych Wzgórz, nienawidzi "przybłędy". Dlatego też po śmierci swojego dobroczyńcy Heathcliff doznaje wielu upokorzeń ze strony przybranego brata. Jednocześnie rodzi się miłość pomiędzy Heathcliffem a Katy. Uczucie, które później okazuje się niszczycielską siłą.

Kiedy Katy poznaje młodego Lintona, wszystko się zmienia. Katy jest zauroczona urodą i towarzyską ogładą Edgara Lintona. On, widząc to, oświadcza się jej. Katy nie odmawia, mimo iż zwierzając się Nelly Dean, wyjawia, że jedyną osobą, na której naprawdę jej zależy, jest Heathcliff. Wychodząc za Edgara Lintona ma na względzie jego majątek oraz świetlaną przyszłość największej damy w okolicy. Katy przeprowadza się do Drozdowego Gniazda. Heathcliff opuszcza Wichrowe Wzgórza i przez długi czas jest nieobecny.

W tym czasie Katy ukazuje mieszkańcom Drozdowego Gniazda swoją prawdziwą naturę. Jest kapryśna, butna i pyszna. Atakami szału i wściekłości wymusza na mężu i jego siostrze całkowite podporządkowanie i spełnianie swoich zachcianek. Nadal jednak spotyka ją miłość i zrozumienie ze strony najbliższej rodziny.

Po 3 latach Heathcliff wraca i miesza w małżeństwie Katy. Odżywa jej uczucie do niego, przy czym w nim samym zakochuje się siostra Lintona, Izabela. Heathcliff, pragnąc zemsty na Lintonie za "kradzież" ukochanej poślubia Izabelę (pomimo braku miłości do niej), żeby kiedyś w przyszłości zostać właścicielem Drozdowego Gniazda. Katy po spotkaniu z Heathcliffem zapada na tajemniczą chorobę i po długiej męce umiera, rodząc córeczkę, którą także nazwano Katarzyną.

W tym czasie Izabela poznaje prawdziwe oblicze swojego męża – gbura, który nienawidzi wszystkich i wszystkiego. Ucieka od męża, który ją poniża i maltretuje. W Londynie rodzi syna, którego nazywa Lintonem. Dziecko od urodzenia jest słabe i chorowite.

Po śmierci brata Katy, Hindleya, Heathcliff staje się właścicielem Wichrowych Wzgórz i przypada mu opieka nad synem Hindleya, Haretonem Earnshaw. W ramach odwetu na Hindleyu Heathcliff traktuje chłopca jak parobka i w ogóle nie zajmuje się jego edukacją. Jednakże Hareton dostrzega w swym oprawcy jedynego sprzymierzeńca i prawdziwie się do niego przywiązuje.

Izabela po 12 latach umiera w Londynie, osierocając Lintona.

Edgar Linton sprowadza siostrzeńca z Londynu, jednak Heathcliff odbiera mu swego syna.

Po jakimś czasie młoda Katy przychodzi na Wichrowe Wzgórza i poznaje obu swych kuzynów – Lintona i Haretona. Dziecinne uczucie rozwija się między Katy a Lintonem. Katy nie ma świadomości, iż zapewnienia o miłości Lintona wymuszane są przez jego ojca, który stara się za wszelką cenę wypełnić zemstę obiecaną swoim największym wrogom – Hindleyowi i Edgarowi. Heathcliff wiedząc o braku możliwości ukarania ich osobiście postanawia niszczyć tych, nad którymi ma władzę – Katy i Haretona.

Kiedy Katy ma 17 lat, Heathcliff zmusza ją przemocą do małżeństwa z Lintonem, aby zawładnąć Drozdowym Gniazdem i tym samym pognębić Edgara Lintona, który jest ciężko chory i wkrótce po tym umiera.

Linton także umiera po roku i Katy staje się młodą wdową. Musi zamieszkać ze znienawidzonym teściem, gdyż Heathcliff wydzierżawia Drozdowe Gniazdo. Pod wpływem otoczenia dziewczyna zmienia się, staje się opryskliwa i krnąbrna. Doznając wielu przykrości i upokorzeń stara się odpłacać tym samym pozostałym mieszkańcom domu – najczęściej Haretonowi. Tymczasem w Haretonie budzi się uczucie dla pięknej wdowy. Hareton stara się uczyć po kryjomu, gdyż pozbawiony możliwości nauki w dzieciństwie stawał się obiektem drwin jeszcze za życia Lintona (syna). Z upływem czasu Katy zaczyna doceniać jego starania i pozbawiona innego towarzystwa spędza z nim coraz więcej czasu – wkrótce zakochuje się w swoim kuzynie.

Po tajemniczej śmierci właściciela Wichrowych Wzgórz postanawiają się pobrać. Cały plan Heathcliffa obraca się wniwecz – chcąc zniszczyć swoich wrogów doprowadził do powstania uczucia, tak podobnego do tego, które łączyło jego samego i Katarzynę.

Bohaterowie

• Heathcliff
• Katarzyna Linton, z domu Earnshaw
• Hindley Earnshaw
• Edgar Linton
• Izabela Heathcliff, z domu Linton
• Katarzyna Heathcliff, z domu Linton
• Hareton Earnshaw
• Linton Heathcliff
• Ellen Dean, narratorka powieści
• Józef, stary służący w Wichrowych Wzgórzach
• Franciszka Earnshaw, żona Hindleya
• Pan Lockwood, najemca Drozdowego Gniazda
• Zilla, służąca w Wichrowych Wzgórzach
• Dr Kenneth

Kontrowersje

Niektórzy badacze literatury podważali jakoby Emily Brontë faktycznie była autorką Wichrowych Wzgórz i przypisywali autorstwo powieści jej siostrze Charlotte lub bratu Branwellowi^[8].

Ekranizacje

• Filmy:
  • Wichrowe Wzgórza (film 2011) – reż. Andrea Arnold
  • Wichrowe Wzgórza (film 1992) – reż. Peter Kosminsky
  • Wichrowe Wzgórza (film 1988) – reż. Yoshishige Yoshida
  • Wichrowe Wzgórza (film 1985) – reż. Jacques Rivette
  • Wichrowe Wzgórza (film 1970) – reż. Robert Fuest
  • Wzgórza Wichrów (film 1954) – reż. Luis Buñuel
  • Wichrowe Wzgórza (film 1939) – reż. William Wyler
  • Wichrowe Wzgórza (film 1920) – reż. A.V. Bramble

• Filmy TV:
  • Wichrowe Wzgórza (film 1998) – reż. David Skynner
  • MTV: Wichrowe Wzgórza (film 2003) – reż. Suri Krishnamma
  • Wichrowe Wzgórza (film 1948) – reż. George More O’Ferrall

• Seriale:
  • Wichrowe Wzgórza (miniserial 1978) – reż. Peter Hammond
  • Wichrowe Wzgórza (serial telewizyjny 1967) – reż. Peter Sasdy

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona powieści w języku angielskim
• Tekst powieści w języku angielskim
• Strona poświęcona powieści w języku polskim