Złoć żółta

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

liliowce

Rodzina

liliowate

Rodzaj

złoć

Gatunek

złoć żółta

Nazwa systematyczna

Gagea lutea (L.) Ker Gawl.
Bot. Mag. 30: t. 1200. 1809

Synonimy

Gagea sylvatica Loud.

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Złoć żółta (Gagea lutea) – gatunek byliny z rodziny liliowatych. Występuje niemal w całej Europie (bez jej południowych i zachodnich krańców), w zachodniej Azji (po zachodnią Syberię i Himalaje) oraz na Dalekim Wschodzie (na Półwyspie Koreańskim, w Japonii i na Sachalinie)^[3]. W Polsce również występuje pospolicie na całym niżu oraz na Pogórzu i w niższych partiach gór.

Morfologia

Łodyga: Wytwarza jedną tylko łodyżkę, wysokości 10–30 cm. Po przekwitnięciu i dojrzeniu owoców pęd nadziemny szybko zanika, tak, że na początku lata nie można go już znaleźć.
Organy podziemne: Pojedyncza, otoczona łupiną cebula, z której szczytu wyrasta łodyga. Cebulki boczne nie tworzą się.
Liście: Zazwyczaj jest tylko jeden liść odziomkowy o szerokości 3–9 mm i żółtawozielonym kolorze. Jest on równowąski, zwęża się ku obu końcom, u szczytu z zakończeniem kapturkowatym, zaostrzonym. Jego długość jest równa wysokości całej rośliny lub niewiele większa. Bezpośrednio pod kwiatostanem wyrastają dwa niewielkie liście, z których dolny jest większy. Liście te, lancetowatego kształtu, są delikatnie owłosione i posiadają cienką białą obwódkę.
Kwiaty: Zebrane w kwiatostan typu baldach zawierający 3–7 kwiatków. Są one jasnożółtego koloru, wyrastają na szypułkach dwukrotnie dłuższych od długości kwiatu. Z zewnątrz są zielone (u niektórych roślin mają po zewnętrznej stronie żółte smugi). Pręciki są o połowę krótsze od długości działek okwiatu. Pylniki na pręcikach mają jajowaty kształt. Kwiaty przedsłupne, zapylane przez chrząszcze i błonkoskrzydłe. Przy braku owadów możliwe jest samozapylenie. Złoć żółta kwitnie od marca do maja. Kwiaty zamykają się na noc oraz podczas deszczu. Ponieważ z zewnątrz są zielone, wyglądają wówczas jak pąki i stają się trudne do wypatrzenia.
Owoce: Trójkomorowa torebka z nasionami rozsiewanymi przez mrówki^[4].

Pokrój
Liść
Kwiat
Owoc

Biologia i ekologia

Złoć żółta jest geofitem cebulkowym i rośliną azotolubną. Preferuje gleby gliniasto-piaszczyste bogate w składniki odżywcze. Spotkać ją można przede wszystkim w lasach liściastych (zwłaszcza w łęgach i grądach), w parkach, na zadrzewionych stokach potoków i w jarach. Zajmuje siedliska w typologii siedlisk leśnych określane jako las świeży, wilgotny i łęgowy^[5]. Jest gatunkiem charakterystycznym dla zespołu roślinnego All. Alno-Ulmion^[6]. Rośnie często w towarzystwie zawilca żółtego^[4].

Obecność w kulturze

Złoć żółta była pierwszą rośliną w zielniku Paszczaka w książce Tove Jansson "W Dolinie Muminków"^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-11-10] (ang.).
↑ Gagea lutea (L.) Ker Gawl., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-03-29] .
↑ ^a ^b Jakub Mowszowicz: Flora wiosenna : przewodnik do oznaczania dziko rosnących wiosennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 96. ISBN 83-02-00322-0.
↑ Tadeusz Henryk Puchniarski: Rośliny siedlisk leśnych w Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004. ISBN 83-09-01822-3.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Tove Jansson: W Dolinie Muminków. Irena Szuch-Wyszomirska (tłum.). Warszawa: Nasza Księgarnia, 1995, s. 23. ISBN 83-10-09880-4.

Bibliografia

František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.