1762

Ovo je članak o godini 1762.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1730-e  1740-e  1750-e  – 1760-e –  1770-e  1780-e  1790-e
Godine:	1759 1760 1761 – 1762 – 1763 1764 1765

1762. po kalendarima

Gregorijanski	1762. (MDCCLXII)
Ab urbe condita	2515.
Islamski	1175–1176.
Iranski	1140–1141.
Hebrejski	5522–5523.
Bizantski	7270–7271.
Koptski	1478–1479.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1817–1818.
• Shaka Samvat	1684–1685.
• Kali Yuga	4863–4864.
Kineski
• Kontinualno	4398–4399.
• 60 godina	Yang Voda Konj (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11762.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1762 (MDCCLXII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 2. 1. - Sedmogodišnji rat: Španija objavljuje rat Velikoj Britaniji, u skladu sa porodičnim sporazumom sa francuskim Burbonima.

• 5. 1. (25. 12. po j.k.) - Nakon smrti ruske carice Elizabete, čije su trupe u Sedmogodišnjem ratu dovele Prusku na sam rub potpune propasti, na prijestolje dolazi njen sestrić Petar III, otvoreni simpatizer pruskog kralja Friedricha II koji odmah započinje pregovore o primirju; taj događaj će kasnije u pruskoj i njemačkoj historiografiji biti slavljen kao Drugo Čudo dinastije Brandenburg.
  • Tokom šestomesečne vlasti, Petar donosi 220 reformskih zakona koje je koncipirao kao krunski princ.
• januar - Šestogodišnji Wolfgang Amadeus Mozart je na svom prvom putovanju - sa sestrom Nannerl i roditeljima ide u Minhen.
• 7. 1. - Sedmogodišnji rat, Britanska invazija Martinika: počinje iskrcavanje na ostrvo.
• 22. 1. - Praizvedba Gozzijevog komada commedije dell'arte Turandot.
• januar, krajem - Praizvedba Goldonijevih "Ribarskih svađa" u Veneciji.

• 5. 2. - Holokaust Sikha 1762: Masovni pokolj Sikha u Pendžabu koje su izvele trupe afganistanskog vladara Ahmada Shaha Durranija.
• 12. 2. - Britanci na čelu s Robertom Moncktonom dovršili osvajanje francuskog Martinika (vraćen Francuskoj po mirovnom ugovoru).
• 12. 2. - Jezuiti na udaru u Francuskoj: parlement (sud) grada Ruana proglašava da su izvan zakona, zabranjuje im javne pozicije i podučavanje - niz gradova, uključujući Pariz, čini isto, ove i sledeće godine, a kolebljivi kralj ih proteruje 1764.
• 26. 2. - 3. 3. - Monckton šalje odeljenja na ostrva Saint Lucia, Grenada i Saint Vincent, sva padaju bez otpora.

• 10. 3. - Jean Calas, protestantski trgovac u francuskom gradu Toulouseu je javno pogubljen lomljenjem na kotaču dan nakon što ga je lokalni sud (parlement) osudio zbog navodnog ubistva sina kome je zamjerao preobraćenje na katoličanstvo; poznati filozof Voltaire će, smatrajući cijeli slučaj primjerom religijske netrpeljivosti kasnije započeti kampanju sa ciljem da se Calas posthumno rehabilitira (→ Traktat o toleranciji).
• 17. 3. - Prva parada za sv. Patrika u Njujorku.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 2. 4. - Arakanski zemljotres izaziva razaranja u Chittagongu u dan. Bangladešu, praćen je cunamijem.
• 16. 4. - Carica Maria Theresia je odobrila formiranje Erdeljske vojne granice, sa rumunskim i sekeljskim regimentama (ukinuta 1851).

• 5. 5. - Sporazum u Sankt Peterburgu kojim su Rusija i Pruska prekinula neprijateljstva po načelu status quo ante bellum, a Rusija je uz to obećala 18.000 vojnika za rat protiv Austrije (mada je ovo bilo nepopularno u Rusiji, odnos će biti proširen u alijansu 1764-1781/88).
• 5. 5. - Sedmogodišnji rat, "Fantastični rat": Španjolska invazija Portugala, pošto su ovi odbili ultimatum za prekid sa Britanijom, savez sa Francuskom i Španijom i okupaciju luka. Tri invazije do jeseni neće slomiti Portugal, mada je oslabljen zemljotresom iz 1755.
• 12. 5. - Sedmogodišnji rat, Treći šleski rat: Bitka kod Döbelna je pruski uspeh nad Austrijancima u Saksoniji, habsburški komandant gen. von Zedtwitz je zarobljen.
• 19. 5. - Umro je mletački dužd Francesco Loredan, 31. maja ga nasljeđuje Marco Foscarini - teško se razbolio već krajem ljeta, umire sljedećeg marta.
• 22. 5. - Sporazum u Hamburgu kojim Švedska prekida Pomeranski rat, neprijateljstva protiv Pruske - status kvo ante.

• 22. 5. - Zvanično otvaranje fontane di Trevi u Rimu, nakon 30 godina gradnje.
• 26. 5. - Kralje George III smjenjuje whigovskog premijera vojvodu od Newcastlea i postavlja svog tutora torijevca earla od Butea (manje od godinu dana) - valjda poslednji put da britanski monarh smeni premijera zbog ličnog animoziteta,

• 8. 6. - Kralj George III je primio Čiroki poglavicu Ostenacoa, i dvojicu njegovih pomoćnika.
• 24. 6. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Wilhelmstahla u kojoj britansko-hanoversko-pruska vojska pod vojvodom Ferdinandom od Braunschweiga nanosi poraz francuskim snagama i tako zaustavlja posljednji, očajnički pokušaj Francuske da okupacijom Hanovera preokrene rat na svoju stranu.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 1. 7. - Bečka gradska banka izdaje prve novčanice u Austriji - Bancozettel (u opticaju do 1812). U vrijeme rata, rashodi znatno nadmašuju prihode.

• 9. 7. - Pobunom Carske garde svrgnut ruski car Petar III, a njegova supruga Katarina proglašena novom caricom (do 1796).
  • Petar je odveden na imanju u Ropši, gde umire osam dana kasnije, verovatno ubijen.
  • Nikita Panin je Katarinin politički mentor, zadužen je za inostrane poslove (do 1780). Grigorij Orlov, lider puča i Katarinin ljubavnik, praktično je suvladar do 1772.
• 21. 7. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Bukersdorfa u današnjoj Poljskoj, u kojoj Friedrich II odnosi pobjedu nad Austrijancima maršala Dauna.
• 23. 7. (1. muharem 1176) ili 31. 7. (20. temuz)^[1] - Po Bašeskijinoj zabilješci, kuga je stigla u Sarajevo - odnosi 15.000 žrtava za tri godine.^[2] (u Hercegovini teško 1764, Kreševu 1765)^[3]). Kuga zahvata "prostrane oblasti Balkana", Austrijanci će zatvoriti granicu.^[4]
• 26. 7. (15. 7. po j.k.) - Jovanu Horvatu je naređeno da se ukine novosrpska eparhija; počinje rad pokretna revizijska komisija, koja najesen dolazi u Novu Srbiju i prima mnogo žalbi na Horvata.^[5]

• 13. 8. - Sedmogodišnji rat: Na kraju bitke za Havanu britanski ekspedicioni korpus zauzima Havanu, sjedište Španske Zapadne Indije.
• 15. 8. - Bitka kod Reichenbacha (Dzierżoniówa) je još jedna pobeda Fridriha Velikog nad Austrijancima.
• avgust/septembar - Četvorogodišnji Jamphel Gyatso je ustoličen za osmog dalaj lamu (do 1804) - malo se zanima za svetovne poslove.
• 31. 8. - Umire japanski car Momozono, nasleđuje ga sestra Go-Sakuramachi (do 1771), poslednja žena na carskom prestolu (stvarnu vlast imaju šoguni Tokugawe, konkretno Tokugawa Ieharu).

• 15. 9. - Bitka na Signal Hillu je poslednja u Francuskom i indijanskom ratu: Britanci su povratili St. John's na Newfoundlandu koji su Francuzi uzeli prošlog juna.
• 19. 9. - Holanđani u Surinamu potpisali mirovni sporazum sa marunskim narodom Saramaka.

• 22. 9. - Krunidba carice Katarine. Za ovu prigodu je kreirana Velika imperatorska kruna Rusije, rabljena do kraja monarhije.
• septembar - januar - Mali Mozart i porodica putuju do Beča i drugih mesta. Uspeh će ih ponukati da sledećeg jula krenu na veliku trogodišnju turneju.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 5. 10. - Praizvedba Gluckove opere Orfeo ed Euridice u Beču - njegova prva i uticajna "reformska" opera (napravio je i francusku verziju 1774).
• 6. 10. - Sedmogodišnji rat: Na kraju bitke za Manilu trupe Britanske istočnoindijske kompanije zauzimaju Manilu, sjedište Filipina; vijest o tom događaju će do Evrope doći tek sljedeće godine, nakon što je sklopljen mirovni sporazum kojim su Filipini ostali pod vlašću Španije (Britanci se povlače 1764).
• listopad - veljača 1763 - Spor između stare i nove vlastele u Dubrovniku oko pristupa na više položaje: nema sjednica Velikog vijeća od 25. 10. do 28. 2. ni Vijeća umoljenih od 9. 11. do 20. 1., u siječnju i veljači neće biti kneza.^[6]

• 29. 10. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Freiberga u kojoj pruski princ princ Heinrich odnosi veliku pobjedu nad Austrijancima gen. von Futaka u posljednjem značajnijem okršaju rata.

• 3. 11. - Počinju preliminarni razgovori o miru u Fontainebleauu (sporazum u februaru).
• 13. 11. - Sporazum u Fontainebleauu, tajni dogovor kojim se francuski kralj Louis XV obavezuje svom rođaku, španskom kralju Karlu III prepustiti Lujzijanu, francuske kolonije u Sjevernoj Americi (Louisiana) kao kompenzaciju za terirtorije koje je Španija u dotadašnjem ratu izgubila od Britanaca.
• novembar - Anglo-nemački saveznici zauzimaju Kassel nakon opsade, nakon što je preliminarni mir već postignut.
• 24. 11. - Primirje Pruske i Austrije.
• 24. 11. - Istoričar Edward Gibbon zapisuje u dnevniku da je video čoveka koji jede "parče hladnog mesa, ili sandwich" - prvi pomen termina^[7] (Pierre-Jean Grosley će reći da je ovo novo jelo postalo vrlo popularno 1765, ne navodeći mu ime^[8]).

• 30. 12. - U lovačkom zamku Hubertusburg počinju mirovni pregovori Pruske, Austrije i Saksonije za okončanje Trećeg šleskog rata (ugovor u februaru).

Kroz godinu

• Završena Saborna crkva u Sremskim Karlovcima.
• Matija Antun Reljković: "Satir iliti divji čovik"^[9] (dopunjeno izdanje 1779).
• 1762-63 - Zaharije Orfelin objavljuje "Plač Serbiji" u Veneciji (prevod sa svoje pesme na ruskoslovenskom iz 1761).^[10]
• Urbarijalni zakon za Slavoniju iz 1756. je stupio na snagu.^[11]
• Koparski načelnik o mletačkoj Istri: lijenost, glad i bijeda stanovništva, nedovoljnog broja; pasivna trgovina, nema obrta ni industrije (sličan prikaz i 1769).^[12]
• Nakon Vasilija Jovanović-Brkića, novi dabrobosanski mitropolit je Dionisije Nikšić, bivši eklisijarh i iguman pećki (do 1765/66).^[13] Već u njegovo vreme prodiru zastupnici carigradske patrijaršije, koji prikupljaju crkvene poreze u korist fanariota. Sarajevski Srbi su ove godine ponovo dobili ferman da janičari i kuluk-čohadari ne smiju ići po hrišćanskim svadbama i uzimati svadbarinu.^[14]
• Beogradski pašaluk doveden "do potpunog rasula", muhafiz Abdi-paša vrši pogrom nosilaca nereda, ali Porta ga premešta u drugi ejalet zbog janičarske pobune. Ranije izgnani Arbanasi se ponovo uvlače u Beograd.^[15]

• Francuski filozof i politički pisac Jean-Jacques Rousseu objavljuje svoju znamenitu knjigu O društvenom ugovoru u Amsterdamu, a u Hagu Émile, ou De l’éducation.
• U Versaju počinje gradnja Malog Trijanona - namenjen je madam Pompadour, ali u njemu će prvo živeti Madame du Barry.
• c. 1761-62 - Indijanski prorok Neolin propoveda o potrebi vraćanja tradicionalnim vrednostima (nove engleske vlasti gledaju na Indijance kao na podanike, kojima ne treba davati poklone, kako su činili Francuzi).^[16] Sledeće godine dolazi do Pontiacovog rata.
• James Stuart i Nicholas Revett objavili The Antiquities of Athens and Other Monuments of Greece, što će imati uticaja na arhitekturu Greek Revival.
• Bugarski monah Pajsije Hilandarac napisao "Istoriju Slavjanobugarsku" - štampana tek 1914, ali smatra se početkom Bugarskog narodnog preporoda.
• 1762-66 - Budući Petar I Petrović Njegoš je na školovanju u Rusiji.^[17]
• Orgulje Petra Nakića u crkvi sv. Frane u Šibeniku.
• Franjo Balassa de Gyarmáth je srijemski župan (do 1785).
• Collegium Croaticum Viennense: kupljena je zgrada Pazmaneum od Mađara, ali vraćena nakon četiri godine.
• Osnovan je Allentown, Pennsylvania.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1762.

• 8. 2. - Gia Long, vijetnamski car, osnivač dinastije Nguyễn († 1820)
• 29. 4. - Jean-Baptiste Jourdan, maršal Francuske († 1833)
• 19. 5. - Johann Gottlieb Fichte, njemački filozof († 1814)
• 12. 8. - George IV, kralj Ujedinjenog Kraljevstva i kralj Hannovera († 1830)
• 30. 10. - André Chénier, francuski pjesnik († 1794)
• 1. 11. - Spencer Perceval, premijer UK († 1812)
• Milutin Savić Garašanin, vojvoda oba ustanka († 1842)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1762.

• 5. 1. - Elizabeta, ruska carica (* 1709)
• 8. 1. - Teimuraz II, vladar gruzinskog Kartlija (* 1700)
• 11. 1. - Louis-François Roubiliac, vajar (* 1702)
• 15. 1. - Petar Šuvalov, ruski feldmarša, državnik i privrednik (* 1711)
• 20. 2. - Tobias Mayer, astronom Mjeseca (* 1723)
• 6. 3. - Hilarion Gašparoti, kajkavski hagiograf (* 1714)
• 10. 3. - Jean Calas, francuski trgovac, žrtva netrpeljivosti (* 1698)
• 18. 3. - Paul II Anton Esterházy de Galántha, mađarski knez (* 1711)
• 21. 3. - Nicolas-Louis de Lacaille, astronom južnog neba (* 1713)
• 7. 4. - Pietro Guarneri, graditelj violina, u Veneciji (* 1695)
• 19. 5. - Francesco Loredan, mletački dužd (* 1685)
• 26. 5. - Alexander Gottlieb Baumgarten, njemački filozof (* 1714)
• 13. 7. - James Bradley, kraljevski astronom (* 1692)
• 17. 7. - Petar III od Rusije, bivši car (* 1728)
• 20. 7. - Paul Troger, slikar (* 1698)
• 27. 7. - Edmé Bouchardon, kipar (* 1698)
• 21. 8. - Mary Wortley Montagu, putopisateljica (* 1689)
• 31. 8. - Momozono, japanski car (* 1742)
• 23. 12. - Johanna Gabriele von Österreich, nadvojvotkinja (* 1750)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)