Compulsion (film, 1959)

Trajanje103 min.
99 min. (kopija u kinoteci FMC)Zemlja Sjedinjene DržaveJezikengleskiBudžet1,345.000 $^[1]Bruto prihod1,8 mil. $ (proc. za SAD i Kanadu)^[2]

Compulsion (sh. Poriv) je američki crno-bijeli igrani film snimljen 1959. u režiji Richarda Fleischera. Po žanru je mješavina kriminalističkog i dramskog filma, a temelji se na istoimenom romanu i predstavi Meyera Levina, koja je, pak, bila inspirirana znamenitim slučajem Leopolda i Loeba. Radnja se događa u Chicagu 1924. godine i prikazuje kako dva mladića iz bogataških porodica - a koje glume Dean Stockwell i Bradford Dillman - vođeni patološkom željom za uzbuđenjima, isplaniraju i izvedu ubistvo uvjereni da su počinili savršeni zločin, ali kako na kraju zbog vlastite arogancije budu razotkriveni, te ih od pogubljenja na suđenju spašava jedino oratorsko umijeće advokata (čiji lik tumači Orson Welles).

Compulsion je predstavljao drugi po redu film inspiriran slučajem Leopolda i Loeba (nakon znamenitog Hitchcockovog filma The Rope iz 1948. godine), odnosno prvi film u produkciji Richarda B. Zanucka, sina Daryla F. Zanucka, jednog od tadašnjih čelnika studija 20th Century Fox. Iako je svima, s obzirom na zaplet, mjesto i vrijeme radnje, trebalo biti jasno da se govori o Leopoldu i Loebu, studio se izuzetno trudio da se nigdje u filmu ne spominju ta dva imena, bojeći se tužbe od strane Leopolda, koji je još uvijek bio živ, odnosno nedavno pušten na uvjetnu slobodu. Takva je nastojanja, međutim, kompromitirala pogreška reklamnog odjela, koji je u nekoliko novinskih oglasa ustvrdio da je riječ o ekranizaciji znamenitog slučaja. Nakon toga je Leopold tužio Fox za "kršenje privatnosti" (s obzirom da nije mogao za klevetu), ali je sud odbacio njegov zahtjev obrazloživši to objavljivanjem vlastite autobiografije Life Plus 99 Years.

Film je, usprkos svih tih komplikacija, doživio određeni uspjeh. Dio kritičara je hvalio Fleischerovu režiju, koja je u mnogim detaljima predstavljala homage Hitchcockovoj verziji, ali istovremeno bila i originalna. Najbolji dojam je, međutim, ostavila glumačka postava, uključujući Wellesa koji se pojavljuje relativno kasno u filmu. On, kao i Stockwell i Dillman su dobili nagradu za najboljeg glumca na Kanskom festivalu. Fleischer je nakon iskustva sa Compulsion dobio reputaciju specijalista za ekranizacije stvarnih kriminalističkih slučajeva, te je nekoliko godina kasnije obradio slučaj Bostonskog davitelja u istoimenom filmu, te britanskog serijskog ubice Johna Christieja u filmu 10 Rillington Place.

• Orson Welles ... Jonathan Wilk
• Diane Varsi ... Ruth Evans
• Dean Stockwell ... Judd Steiner
• Bradford Dillman ... Artie Strauss
• E. G. Marshall ... Okružni tužilac Harold Horn
• Martin Milner ... Sid Brooks
• Richard Anderson ... Max Steiner
• Robert F. Simon ... Policijski por. Johnson (kao Robert Simon)
• Edward Binns ... Tom Daly
• Robert Burton ... Charles Straus
• Wilton Graff ... Mr. Steiner
• Louise Lorimer ... Straussova majka
• Gavin MacLeod ... Padua - Hornov pomoćnik
• Terry Becker ... Ljutiti reporter (van špice)

• Compulsion na sajtu IMDb
• Compulsion na Rotten Tomatoes-u (en)
• Compulsion na filmskoj bazi podataka TCM
• Compulsion na AllMovie-u (en)