Huntington hastalığı

Huntington hastalığı (HH), genetik, nörodejeneratif bir beyin hastalığıdır.^[1] Hastalarda bazı hareket bozukluklarının yanı sıra mental gerilik görülür. Adını 1872 yılında hastalığın kalıtsal olduğunu ilk olarak gözlemleyen Dr. George Huntington'dan alır. Otozomal dominant olarak kalıtılan bir hastalık olup beyin ve sinir sistemini etkiler. Hasta kişiler genellikle heterozigotlardır. Hastalığın ilk belirtileri 30-50 yaş arasında gözlenir. Hasta bu dönem zarfında çocuk yapmış ise çocuklarına bu hastalığı aktarma riski %50 oranındadır. Hastalık ölümcül olmasa da bu durum hastalığın gelişimine bağlıdır. Hastalığın nedeni Huntington proteinin üretim bozukluğundan dolayı ortaya çıkmaktadır.

Belirtiler

10-20 yıllık bir dönem arasında yavaş yavaş gelişir ve sonunda kişiyi yürüme, konuşma, düşünme ve mantıktan yoksun bırakır. Genellikle 30-50 yaşlar arasında ortaya çıkar.

En belirgin belirtileri kol, bacak, gövde ve yüz kaslarının ani ve istemsiz kasılmasıdır. Belirtiler çoğunlukla duygusal dalgalanmalar, sözlerin ağızda gevelenmesi, sakarlık, depresyon ve sinirlilik ile birlikte oluşur. Hastalığın ilerlemesiyle yutma zorluğu, düzensiz yürüme, denge kaybı, muhakeme gücünün bozulması ve bellek problemleri gibi belirtiler görülür.

Genellikle 30-50 yaşları arasında belirtiler başlar. Serebral korteksin ön lobu etkilenir ve istem dışı hareketler, kişilik değişimleri gözlenir. Çabuk sinirlenme, depresyon, içine kapanma ve konsantre olamama gibi davranışlar da hastada mevcuttur. Yutmada zorlanma, bunama, konuşmada zorluk da ilerleyen dönemlerde ortaya çıkar. Bireyde ölünceye kadar giderek artan hücre ölümleri ve sinirsel tahribat gözlenir. Belirtilerin ortaya çıkmasından sonra ortalama 10-15 yıl sonra hastaların çoğu ölür.

1993 yılında, 4. kromozom izlenerek hastalığa sebep olan gen bulunmuştur. Glutamin amino asiti için gerekli olan CAG kodu, tekrarlamakta ve proteinlerde uzun glutamin şeritleri meydana getirmektedir.

HD Geni

HD, beyindeki kinolinik asit miktarının artışı ile ilgilidir. Kinolinik asit beyinde nörotoksin oluşumuna yol açar. HD geni 4. kromozom üzerinde bulunmaktadır ve tanımlanıp, klonlanmıştır. Bu gen 348 kb büyüklüğünde ve hiçbir gen ürünüyle akraba olmayan bir proteini şifreler. Genin kodlayıcı bölgesinde CAG trinükleotit (glutamin aminoasidi) sayısındaki artış gende mutasyona neden olur. CAG trinükleotitinin sayısı hastalık için belirleyici olmaktadır. 8-35 CAG tekrarı taşıyan bireyler normalken, 42-86 CAG tekrarı taşıyan bireyler hastalıktan etkilenmişlerdir. HD genindeki CAG tekrar sayısı ile hastalığın başlama yaşı ters ilişkilidir. Yani CAG tekrar sayısı arttıkça hastalığın belirtilerinin ortaya çıktığı yaş küçülür.

Ayrıca bakınız

• Genetik tanı merkezi

Dış bağlantılar

Major destek organizasyonları

• International Huntington Association18 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Çatı organizasyonu (İngilizce)
• Huntington's Disease Society of America1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Amerika(İngilizce)
• HD Association England & Wales8 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İngiltere (İngilizce)
• Huntington Society of Canada14 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanada (İngilizce)
• HD Australia Avustralya (İngilizce)
• Scottish Huntington's Association11 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İskoçya (İngilizce)
• HD Association Northern Ireland14 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İrlanda (İngilizce)

Bilimsel kaynaklar

• HOPES project27 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - HOPES, Stanford University's HD information project (İngilizce)
• HDBuzz26 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - HDBuzz, HD research news written by scientists in plain language (İngilizce)
• HD Drug Works27 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Yeni tedavi yöntemleri hakkında haberler (İngilizce)

Major araştırma organizasyonları

• The Hereditary Disease Foundation22 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Hereditary Disease Foundation (The oldest HD research organization) (İngilizce)
• Huntington Study Group15 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• European HD Network5 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• CHDI Foundation15 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - CHDI Foundation (the largest single funder of HD research) (İngilizce)

Kaynakça

Hastalık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.