Kaynaşma

Kaynaşma[1] veya hece kaynaşması; kelime, hece ya da kelime grubunun yazılı ve sözlü formlarında söyleyişi kolaylaştırmak için eksilip kısalması. Ünlü çatışmasını gidererek kolay söyleyişi sağlama eğiliminden doğan bir ses olayıdır.[2] Bazı kaynaklarda kaynaştırma, birleşme, ünlü birleşmesi, vokal birleşmesi, ünlü aşınması, derilme, büzülme,[3] büzüşme, daralma, çıkarma terimleri de aynı anlamda kullanılır.

  • pek iyi > peki
  • yigirmi > yirmi
  • sütlü aş > sütlaç
  • posta hane > postane

İlerleyici kaynaşma

Kaynaşmış bir sözcüğü oluşturan kelimelerden ikincisinin başındaki ses kaybolması olayıdır.

cumartesi (< cuma ertesi), tutmaç (< tutma aş).

Gerileyici kaynaşma

Kaynaşmış bir sözcüğü oluşturan kelimelerden birincisinin sonundaki ses kaybolması olayıdır.

kahvaltı (< kahve altı), niçin (< ne için), nasıl (< ne asıl), n'olur (< ne olur), n'aber (< ne haber), seksen (< sekiz on), doksan (< dokuz on), kardeş (< karındaş).

Diğer dillerde

İngilizcede

Isn't (< is not), let's (< let us), I'm (< I am)

Kaynakça

  1. ^ Zeynep Korkmaz, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK, Ankara 1992
  2. ^ Mihrican Aynacı (2007), Türkiye Türkçesinde Ses Etkileşimleri 18 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
  3. ^ Safiye Akdeniz, Dil bilimi terimleri indeksi: II (B-C-D harfleri)
  • g
  • t
  • d
Fonetik
Sesler
ünlü • ünsüz
Ses uyumları
Ses olayları
Kök ve ekler
Yapım ekleri
Çekim ekleri
Kelime bilgisi
Kelime türleri
isim soylu
isim (ad) • sıfat (ön ad) • zarf (belirteç) • zamir (adıl) • bağlaçedat (ilgeç) • ünlem
fiil soylu
fiil (eylem) • fiilimsi (eylemsi) [isim-fiil (mastar) • sıfat-fiil (ortaç) • zarf-fiil (ulaç)]
Anlamına göre kelimeler
Yapısına göre kelimeler
tamlamalar
Cümle bilgisi
Cümlenin ögeleri
Ana ögeler
Yardımcı ögeler (tümleçler)
nesne (belirtili nesne • belirtisiz nesne) • dolaylı tümleçzarf tümleci
Anlamına göre cümleler
olumluolumsuzsoruünlememirgereklilikistekdilekşart
Yapısına göre cümleler
Ögelerinin dizilişine göre cümleler
kurallı (düz) • devrikeksiltiliparantez
Yüklemin cinsine göre cümleler
Anlatım
Anlatım bozuklukları
bağlaşıklık sorunları • bağdaşıklık sorunları