Placodontia

Yaşadığı dönem aralığı: 235-201 myö
Üst triyas-Sinemuriyen

Placodus, tip cins

Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Reptilia
Üst takım:	†Sauropterygia
Klad:	†Placodontiformes
Takım:	†Placodontia Cope, 1871^[1]

Alt gruplar

†Pararcus
†Cyamodontidae
†Henodontidae
†Paraplacodontidae
†Placochelyidae
†Placodontidae

Placodontia ("Tablet dişler"), Triyas döneminde yaşamış, dönemin sonunda soyu tükenmiş bir deniz sürüngenleri takımıdır. Plesiosaurları içeren grup olan Sauropterygia'nın bir parçası oldukları düşünülüyor. Plakodontların uzunluğu genellikle 1 ila 2 m (3 ft 3 inç ila 6 ft 7 inç) arasındaydı ve en büyüklerinden bazıları 3 m (9,8 ft) uzunluğundaydı.

İlk örnek 1830'da keşfedildi. Fosilleri Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Çin'de bulunudu.

Paleobiyoloji

Erken ila orta Triyas'ta yaşayan Placodus gibi en eski formlar, yüzeysel olarak günümüz deniz iguanasına benzeyen, ancak daha büyük olan fıçı gövdeli kertenkelelere benziyordu. Alglerle beslenen deniz iguanasının aksine, placodontlar yumuşakçaları yediler ve bu nedenle dişleri düz ve kabukları ezmek için sertti. İlk dönemlerde, boyutları muhtemelen zamanın en büyük deniz yırtıcılarını uzak tutmak için yeterliydi: köpekbalıkları. Bununla birlikte, zaman geçtikçe, ichthyosaurlar ve nothosaurlar gibi diğer etçil sürüngen türleri denizleri kolonileştirmeye başladı ve daha sonra placodontlar beslenirken vücutlarını korumak için sırtlarında kemikli plakalar geliştirdiler. Geç Triyas'a gelindiğinde, bu plakalar o kadar büyümüştü ki, zamanın Henodus ve Placochelys gibi placodontları kemikli plakaları olmayan atalarından çok günümüz deniz kaplumbağalarına benziyordu. Psephoderma gibi diğer placodontlar da plakalar geliştirdiler, ancak deniz kaplumbağalarından çok at nalı yengeçlerinin kabuğuna benzeyen farklı eklemli bir şekildeydi. Placodontlar bu hayvanların hiçbiriyle yakın akraba olmadığı için, tüm bu uyarlamalar yakınsak evrimin mükemmel örnekleri olarak sayılabilir.

Yoğun kemikleri ve ağır zırh kaplamaları nedeniyle, bu yaratıklar okyanusta yüzemeyecek kadar ağır olurdu ve su yüzeyine ulaşmak için çok fazla enerji kullanırlardı. Bu nedenle ve fosillerine eşlik eden tortu türü nedeniyle, derin okyanuslarda değil, sığ sularda yaşadıkları ileri sürülmektedir.

Diyetleri deniz çift kabuklular, brakiyopodlar ve diğer omurgasızlardan oluşuyordu. Deniz yatağında avladıkları yumuşakçaları ve brakiyopodları ezmek için kullandıkları büyük, yassı, genellikle çıkıntılı dişleri ile dikkat çekiyorlardı (başka bir şekilde morslara benziyorlardı). Damak dişleri son derece kalın ve kalın kabuğu ezecek kadar büyük olduğundan bu dayanıklı diyet için uyarlanmıştır.

Bununla birlikte, Henodus, diğer placodontlardan farklı balen benzeri dişler geliştirmiştir; bu, hyoid ve çene kaslarının özelliklerinin yanı sıra, bunun bir filtre besleyici olduğunu düşündürür.^[2]^[3] Atopodentatus ile yakın zamanda yapılan karşılaştırmalar, onun da bir otobur olduğunu ve benzer bir geniş çene şekline sahip olduğunu, ancak alt tabakalardan filtre besleyerek bitki maddesi elde ettiğini gösteriyor.^[4] Grubun bir zamanlar batı Tethys ile sınırlı olduğuna inanılıyordu, ancak Çin'den Sinocyamodus xinpuensis'in keşfi bu görüşü bozdu.^[5]

Sınıflandırma

Sınıf Reptilia
- Üst takım Sauropterygia
  - Takım Placodontia
    - Cins Pararcus
    - Üst Familya Placodontoidea
      - Familua Paraplacodontidae
        Cins Paraplacodus
      - Familya Placodontidae
        Cins Placodus
    - Üst familya Cyamodontoidea
      - Familya Henodontidae
        Cins Henodus
        
        Cins Parahenodus^[6]
      - Familya Cyamodontidae
        Cins Cyamodus
        
        Cins Protenodontosaurus
      - Familya Placochelyidae
        cins Placochelys
        
        Cins Psephoderma

Ek olarak, Palatodonta ve Placodontia'yı içeren bir Placodontiformes kladı oluşturuldu. Palatodonta, Hollanda'nın erken Orta Triyası'ndan, placodontlara çok benzer bir deniz sauropterygianıdır, ama Palatodonta küçük, geniş ve şapkanın sivri dişlere sahiptir.

Helveticosauroidea kladı daha önce tek üye Helveticosaurus ile placodontların bazal bir üst familyası olarak kabul edildi. Bununla birlikte, şimdi Helveticosaurus'un bir placodont olmadığı, muhtemelen Archosauromorpha'nın alışılmadık bir üyesi olduğu düşünülmektedir.

Kaynakça

^ "Placodontia". mindat.org. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^ Rieppel (2002). "Feeding mechanisms in Triassic stem-group sauropterygians: the anatomy of a successful invasion of Mesozoic seas". Zoological Journal of the Linnean Society. 135 (1): 33-63. doi:10.1046/j.1096-3642.2002.00019.x.
^ Naish (2004). "Fossils explained 48: Placodonts". Geology Today. 20 (4): 153-158. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
^ Li Chun (2016). "The earliest herbivorous marine reptile and its remarkable jaw apparatus". Science Advances. 2 (5): e1501659. doi:10.1126/sciadv.1501659. PMC 4928886 $2.
^ Wang (10 Aralık 2018). "An adult specimen of Sinocyamodus xinpuensis (Sauropterygia: Placodontia) from Guanling, Guizhou, China". Zoological Journal of the Linnean Society. 185 (3): 910-924. doi:10.1093/zoolinnean/zly080.
^ De Miguel Chaves (2018). "A new placodont from the Upper Triassic of Spain provides new insights on the acquisition of the specialized skull of Henodontidae". Papers in Palaeontology. 4 (4): 567-576. doi:10.1002/spp2.1218.

Dış bağlantılar

Triyas Dünyası
paleolar
Kansas Paleontoloji Okyanusları 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mike Everhart
Mikko'nun Filogeni Arşivi 15 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.