VI. Mithridatis

VI. Mithridatis
Pontus Kralı
Hüküm süresi	MÖ 120-63
Önce gelen	V. Mithridatis
Sonra gelen	II. Farnekes
Doğum	MÖ 135
Ölüm	MÖ 63 Sinop
Babası	V. Mithridatis
Annesi	VI. Laodice

VI. Mithridatis veya Mithridatis Eupator^[a] veya Büyük Mithridatis (Yunanca Μιθριδάτης, MÖ 135 – MÖ 63), Pontus kralı olarak Anadolu'da MÖ 120 - MÖ 63 yıllarında hüküm sürdü.

Roma Cumhuriyeti'ne karşı savaşan en başarılı ve zeki düşmanların başında sayılır. Roma Cumhuriyetinin dönemindeki en başarılı komutanları olan Sulla, Lucullus ve Pompey ile Mithridatis Savaşları adı verilen savaşlarda üç kez karşılaşmıştır.

Mithridatis Savaşları

Birinci Mithridatis Savaşı, MÖ 88 - MÖ 84 yılları arasında Sulla'nın ordusu ile Mithridatis arasında gerçekleşmiştir. Sulla, zafer kazandığı birkaç çarpışmanın ardından, Roma'da rakibi olan general Gaius Marius'un güç kazandığı haberini almış ve hızlı bir barış antlaşması ayarlayarak Roma'ya dönmüştür. İki tarafın da üstünlük sağlayamadığı bu savaşın sonunda Sulla, Lucius Licinius Murena'yı Anadolu'daki kuvvetlerinin başına bırakmıştır. Mithridatises, kısa süreceğini öngördüğü bu barış dönemini ordusunu kuvvetlendirmek için kullanmıştır.

İkinci Mithridatis Savaşı, Murena'nın MÖ 83 yılında Mithridatis'e saldırmasıyla başlamış ve iki yıl sürmüştür. Bu savaşta büyük bir zafer kazanan Mithridatis, lehine olan bir barış antlaşması elde etmiştir.

İkinci Mithridatis Savaşı'ndan on yıl sonra, Roma'nın Bitinya'yı (Günümüzdeki Bursa ve Zonguldak arasındaki bölge) ilhak etme kararı almasının ardından Üçüncü Mithridatis Savaşı başlamıştır. On yıl süren bu savaşta önce Lucullus ve ardından Pompey, Mithridatis'ın karşısına çıkmıştır. Mithridatis, önceleri Pontus krallığı civarında muhabereler kazansa da sonunda Pompey'e ağır şekilde yenilmiştir. Bu yenilginin ardından en önemli müttefiki olan Ermenistan kralı 2. Tigranes'in desteğini de kaybeden Mithridatis, Gürcistan üzerinden o sırada oğlunun yönetiminde olan Azov bölgesine kaçmak zorunda kalmıştır.

Antik Sikkeleri

Pontus Krallığında en çok sikke dbasımı VI. Mithradates döneminde olmuş ve bölgedeki kentlerin çoğu Hellenistik Dönem’de Pontus kralı VI. Mithradates döneminde antik sikke basımı yapmıştır. VI. Mithridates'den önce Pontus sikkeleri çok nadirdir. Pontus Bölgesinde, Kraliyet ve Şehir sikkeleri arasında farklılık vardır. Kraliyet sikkeleri altın ve gümüş olarak basılırken, şehirlerin basmış olduğu antik sikkeler bronz olup sikkelerin arka yüzlerinde basıldığı antik kentin adı görülmektedir. Kral VI. Mithradates'e ait Stater sikkeler ön yüzlerde diadem'li VI. Mithridates portresi, arka tiplerde Dionysos çelengi içinde hilal ve yıldız ile birlikte otlayan geyik ve BAΣIΛEΩΣ MIΘPAΔATOY EYΠATOPOΣ/BASILEOS MITHRADATOU EUPATOROS lejantları görülmektedir. VI. Mithridates'e ait Tetradrahmi kategorisinde olan gümüş antik sikkelerin ön yüzlerinde diadem'li VI. Mithridates portresi, arka tiplerde Dionysos çelengi içinde hilal ve yıldız ile birlikte otlayan geyik ve BAΣIΛEΩΣ MIΘPAΔATOY EYΠATOPOΣ/BASILEOS MITHRADATOU EUPATOROS lejantları görülmektedir. MÖ 96-88 sikkelerinde arka tiplerde geyik yerine Pegasus tasviri bulunmaktadır. VI. Mithridates, Büyük İskender'in koruması ve Trakya Kralı Lysimachos adına da sikke basılmıştır. Bu tip Stater sikkeler ön yüzlerde VI. Mithradates'in özellikleriyle tanrılaştırılmış Büyük İskender portresi, arka tiplerde Athena Nikephoros tahtta oturmakta elinde baykuş ve çevresinde BAΣΙΛΕΩΣ ΛΥΣIMAXOY/BASILEOS LYSIMACHOS lejantları görülmektedir. VI. Mithridates, Büyük İskender adına da Tetradrahmi kategorisinde olan gümüş antik sikke bastırmış ve sikke ön yüzlerde Herakles [Büyük İskender] portresinin yerine Herakles olarak kendi portresini ekletmiş, arka yüzde ise tahtta oturan Zeus ve BAΣIΛEΩΣ AΛEΞAN∆POY/BASILEOS ALEKSANDROU lejantları görülmektedir.

Ölümü

Üçüncü Mithridatis savaşı kaybetmesinin ardından Anadolu'da barınma şansı kalmadığını anlayan Mithridatis, o güne değin müttefiki olan 2. Tigranes'in sığınma talebini reddetmesinin ardından bugünkü Gürcistan üzerinden, oğlunun idaresindeki Azov bölgesine gitmiştir. Ülkedeki iktidarı direnişle karşılaşmadan ele geçirmesinin ardından savaş hazırlıklarına karşı çıkan oğlu Machares'i idam ettirmiştir.

MÖ 63. yılında babasına karşı isyan çıkaran 2. Farnakes'in eline düşmemek için sarayında intihar etmiştir. Ömrü boyunca geliştirdiği ve adını verdiği zehre karşı bağışıklık kazanma yöntemi olan Mitridatizm ustası olduğu için, kendini zehirleme çabaları boşa çıkmış ve kendini yakın korumasına öldürtmek zorunda kalmıştır.

Pontus Kralları

• I. Mithridatis Ktistes Kral 281 (302-266 MÖ)
• Ariobarzanes (266-250 MÖ)
• II. Mithridatis (250-220 MÖ)
• III. Mithridatis (220-195 MÖ)
• I. Farnekes (195-170 MÖ)
• IV. Mithridatis (170-150 MÖ)
• V. Mithridatis (150-121 MÖ)
• VI. Mithridatis (121-63 MÖ)
• II. Farnekes (Tek Bosporus Kralığı) (63-47 MÖ)
• VII. Mithridatis (47-46 MÖ)
• Dareios (39-37 MÖ)
• I. Polemon (37-8 MÖ)
• Pythodoris (MÖ 8-MS 23)
• Antonia Tryphaina (MS 22 veya 33 - 38)
• II. Polemon (38-64)

Notlar