1868

Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wydarzenia w Polsce

• 30 stycznia – w okolicach Pułtuska w postaci roju spadł meteoryt Pułtusk.
• 24 września – Sejm Krajowy Galicji uchwalił rezolucję, w której domagał się autonomii. Był to początek tzw. okresu rezolucyjnego.
• 5 października – Sejm Krajowy Galicji uchwalił we Lwowie akt prawny dotyczący ochrony świstaka tatrzańskiego i kozicy w Tatrach.
• data dzienna nieznana:
  • W Galicji założono bank włościański

Wydarzenia na świecie

• 3 stycznia – Restauracja Meiji w Japonii obaliła feudalny siogunat i przywróciła władzę cesarską. Był to początek zwrotu w gospodarce i polityce japońskiej, który w XX wieku doprowadził ją do potęgi.
• 19 lutego – w wyniku zamachu zginął prezydent Urugwaju Venancio Flores.
• 24 lutego – Andrew Johnson został, jako pierwszy w historii prezydent USA, poddany przez Izbę Reprezentantów procedurze impeachmentu.
• 27 lutego – w Wielkiej Brytanii powstał pierwszy rząd Benjamina Disraelego.
• 5 marca – w mediolańskiej La Scali odbyła się prapremiera opery Mefistofeles Arriga Boita do własnego libretta według Fausta Johanna Wolfganga Goethego.
• 8 marca – 11 francuskich marynarzy zostało zamordowanych przez samurajów w japońskim porcie Sakai pod Osaką.
• 12 marca:
  • syn brytyjskiej królowej Wiktorii, książę Alfred został postrzelony przez zamachowca w australijskim Sydney
  • Wielka Brytania zaanektowała południowoafrykańskie Basuto (obecne Lesotho)
• 23 marca – założono Uniwersytet Kalifornijski.
• 29 marca – wojna boshin: zwycięstwo stronników cesarskich nad siłami siogunatu w bitwie pod Kōshū-Katsunumą.
• 2 kwietnia – Ranavalona II została królową Madagaskaru.
• 3 kwietnia – w trzęsieniu ziemi na wyspie Hawaiʻi zginęło 77 osób.
• 6 kwietnia – w Japonii ogłoszono tzw. przysięgę cesarską (autorzy: cesarz i przywódcy 3 największych klanów).
• 13 kwietnia – po przegranej bitwie z ekspedycją gen. Roberta Napiera cesarz Etiopii Teodor II popełnił samobójstwo.
• 1 maja – kolarstwo torowe: pierwsze w historii zawody odbyły się w paryskim parku Saint-Cloud (zwyciężył Anglik James Moore, przejeżdżając 1200 m w 3:50,0 s.)
• 14 maja – wojna boshin w Japonii: zwycięstwo wojsk cesarskich nad siłami siogunatu w bitwie o zamek Utsunomiya.
• 16 maja:
  • wmurowano kamień węgielny pod budowę Teatru Narodowego w Pradze.
  • Senat Stanów Zjednoczonych większością jednego głosu odrzucił wniosek o zastosowanie impeachmentu wobec prezydenta USA Andrew Johnsona, oskarżonego o nadużycie władzy.
• 26 maja:
  • w Wielkiej Brytanii odbyła się ostatnia publiczna egzekucja.
  • prezydent USA Andrew Johnson uniknął w głosowaniu Senatu jednym głosem procedury impeachmentu.
• 28 maja – francuski astronom Alphonse Borrelly odkrył planetoidę (99) Dike.
• 4 czerwca – Pieter Philip van Bosse został premierem Holandii.
• 11 czerwca – Tekle Gijorgis II został cesarzem Etiopii.
• 15 czerwca – uruchomiono linię kolejową przez przełęcz Mont-Cenis w Alpach (zlikwidowana w 1871).
• 21 czerwca – prapremiera opery Śpiewacy norymberscy Richarda Wagnera.
• 23 czerwca – amerykański wynalazca Christopher Sholes opatentował pierwszą zdatną do wykorzystania praktycznego maszynę do pisania.
• 9 lipca – weszła w życie 14. Poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, gwarantująca Afroamerykanom pełne prawa obywatelskie.
• 14 lipca – Alvin J. Fellows opatentował taśmę mierniczą.
• 16 sierpnia – w Chile tsunami wywołane trzęsieniem ziemi zabiło 70 tys. osób.
• 18 sierpnia – francuski astronom Pierre Janssen, badając widmo korony słonecznej podczas zaćmienia, odkrył hel.
• 23 września – Portoryko ogłosiło niepodległość.
• 24 września – Eduard von Taaffe został premierem Austrii.
• 10 października – na Kubie wybuchło powstanie przeciw Hiszpanii.
• 17 października:
  • została uchwalona Konstytucja Luksemburga.
  • podpisanie konwencji z Mannheim (modyfikowana podstawa funkcjonowania Centralnej Komisji Żeglugi na Renie)
• 15 listopada – miała miejsce erupcja Wezuwiusza, jednego z pięciu najniebezpieczniejszych wulkanów świata.
• 27 listopada – około setki Szejenów zostało zmasakrowanych przez wojska amerykańskie nad Washita River.
• 3 grudnia – w Wielkiej Brytanii utworzono pierwszy rząd Williama Ewarta Gladstone’a.
• 6 grudnia – wojna koalicji z Paragwajem: zwycięstwo wojsk brazylijskich nad paragwajskimi w bitwie pod Itororó.
• 10 grudnia – Londyn: uruchomiono pierwszą uliczną sygnalizację świetlną.
• 11 grudnia – przedstawiciele 19 państw podpisali Deklarację petersburską, zakazującą stosowania broni powodującej niepotrzebne cierpienie żołnierzy przeciwnika i odmawiania zakwaterowania pokonanym żołnierzom.
• 25 grudnia:
  • na japońskiej wyspie Hokkaido została utworzona pierwsza azjatycka Republika Ezo.
  • prezydent Andrew Johnson ułaskawił wszystkich żołnierzy Konfederacji z czasów wojny secesyjnej.
  • wojna paragwajska: w bitwie pod Ypacarai wojska argentyńsko-brazyliskie rozgromiły armię paragwajską prezydenta Francisca Solano Lópeza.
• Ludwik Pasteur opracował metodę pasteryzacji.
• Amerykanin, William Curtis jako pierwszy użył do biegania butów z kolcami.

Urodzili się

• 2 stycznia – Arthur Gore, angielski tenisista, który brał udział we wszystkich zawodach na kortach Wimbledonu w latach 1888–1927 (zm. 1928)
• 8 stycznia – Frank Watson Dyson, brytyjski astronom (zm. 1939)
• 11 stycznia – William Purnell Jackson, amerykański polityk, senator ze stanu Maryland (zm. 1939)
• 2 lutego – Walenty Wojciech, duchowny katolicki, biskup pomocniczy wrocławski (zm. 1940)
• 5 lutego
  • Hugh Ford, amerykański reżyser filmowy i teatralny oraz scenarzysta (zm. 1952)
  • Lodewijk Mortelmans, flamandzki kompozytor, dyrygent i pedagog, (zm. 1952)
• 7 lutego - Aleen Cust, irlandzka weterynarz (zm. 1937)
• 23 lutego – Anna Hofman-Uddgren, szwedzka pionierka kina, reżyserka (zm. 1947)
• 26 lutego – Wincenty Pelufo Corts, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
• 3 marca – Kazimierz Jan Miczyński, polski agronom, gleboznawca, wykładowca akademicki (zm. 1918)
• 14 marca – Ascensión Nicol Goni, hiszpańska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1940)
• 15 marca – Helena Semadeni, polska nauczycielka, działaczka społeczna (zm. 1948)
• 16 marca – Karol Bahrke, polski drukarz, wydawca, redaktor (zm. prawdop. 1935)
• 22 marca
  • Alfred Fowler, brytyjski astronom (zm. 1940)
  • Robert Millikan, amerykański fizyk; jako pierwszy wyznaczył ładunek elementarny, laureat Nagrody Nobla (zm. 1953)
• 28 marca – Maksim Gorki (ros. Максим Горький), pisarz rosyjski (zm. 1936)
• 26 kwietnia – Max Rothmann, niemiecki lekarz żydowskiego pochodzenia, fizjolog, neurolog i neuroanatom (zm. 1915)
• 29 kwietnia – Pius od św. Alojzego, włoski pasjonista, błogosławiony katolicki (zm. 1889)
• 7 maja – Stanisław Przybyszewski, pisarz okresu Młodej Polski (zm. 1927)
• 14 maja – Magnus Hirschfeld, niemiecki lekarz żydowskiego pochodzenia, jeden z prekursorów seksuologii (zm. 1935)
• 18 maja:
  • Ludwig Landmann, niemiecki polityk pochodzenia żydowskiego (zm. 1945)
  • Mikołaj II Romanow, ostatni cesarz Rosji, rządził w latach 1894–1917, święty prawosławny (zm. 1918, rozstrzelany z rodziną przez CzeKa)
  • Stanisław Stückgold, polski malarz pochodzenia żydowskiego (zm. 1933)
• 26 maja – Otton Steinborn, polski lekarz, polityk pochodzenia niemieckiego, prezydent Torunia (zm. 1936)
• 4 czerwca – Henrietta Leavitt, amerykańska astronom (zm. 1921)
• 10 czerwca – Roman Krogulski, polski adwokat, samorządowiec, burmistrz i prezydent Rzeszowa (zm. 1936)
• 14 czerwca – Karl Landsteiner, austriacki immunolog, odkrywca grup krwi u ludzi (zm. 1943)
• 29 czerwca – George Ellery Hale, amerykański astronom (zm. 1938)
• 4 lipca – Charles Binet-Sanglé, francuski lekarz wojskowy, psycholog (zm. 1941)
• 13 lipca – Paul Arndt, niemiecki duchowny ewangelicko-reformowany, historyk (zm. 1955)
• 17 lipca – Arnold Kriedte, niemiecki księgarz i wydawca w Grudziądzu (zm. 1945)
• 30 lipca – Alfred Weber, niemiecki socjolog, teoretyk kultury (zm. 1958)
• 2 sierpnia – Konstantyn I Glücksburg, król Grecji (zm. 1923)
• 5 sierpnia – Marie Belloc Lowndes, angielska pisarka (zm. 1947)
• 7 sierpnia – Granville Bantock, angielski kompozytor (zm. 1946)
• 8 września – Maria Venegas de la Torre, meksykańska zakonnica, święta katolicka (zm. 1959)
• 3 października – Antonín Chráska, czeski teolog protestancki, autor przekładu Biblii na język słoweński (zm. 1953)
• 7 października – Fred Hovey, amerykański tenisista (zm. 1945)
• 16 października – Franz Ritter von Epp, niemiecki polityk, działacz narodowosocjalistyczny, namiestnik Bawarii (zm. 1946)
• 23 października – Frederic William Lanchester, brytyjski inżynier i konstruktor samochodów (zm. 1946)
• 24 października - Alexandra David-Néel, francuska pisarka, podróżniczka, orientalistka, buddystka (zm. 1969)
• 28 października – James Connolly, amerykański lekkoatleta (zm. 1957)
• 12 listopada – Henryk Kon (Sawicki), polski adwokat żydowskiego pochodzenia (zm. 1949)
• 21 listopada – Stanisław Krygowski, prawnik, adwokat, działacz turystyczny, turysta górski i fotografik (zm. 1944)
• 27 grudnia – Edward Flatau, polski lekarz, współtwórca neurologii polskiej i światowej (zm. 1932)
• data dzienna nieznana:
  • Józefina Bakhita, niewolnica pochodząca z Sudanu, kanosjanka, święta katolicka (zm. 1947)

Zmarli

• 10 stycznia – Karol Szajnocha, polski pisarz, historyk, patriota i działacz niepodległościowy (ur. 1818)
• 27 lutego – Walerian Łukasiński, polski działacz niepodległościowy (ur. 1786)
• 13 kwietnia – Teodor II, cesarz Etiopii (ur. 1818)
• 24 kwietnia – Maria Eufrazja Pelletier, francuska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Matki Bożej Miłosiernej od Dobrego Pasterza, święta katolicka (ur. 1796)
• 21 maja – Stanisław Wysocki, polski inżynier, projektant i główny inżynier budowy Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (ur. 1805)
• 22 maja – Maria Domenica Brun Barbantini, włoska zakonnica, założycielka Sióstr Służących Chorym św. Kamila, błogosławiona katolicka (ur. 1789)
• 25 czerwca – Siegmund Lachenwitz, niemiecki malarz animalista (ur. 1820)
• 15 lipca – William Morton, amerykański dentysta, wynalazca narkozy eterowej (ur. 1819)
• 1 sierpnia – Piotr Julian Eymard, francuski marysta, założyciel Kongregacji Eucharystianów, święty katolicki (ur. 1811)
• 3 sierpnia – Ambroży Grabowski, polski historyk, księgarz, kolekcjoner, archeolog i antykwariusz (ur. 1782)
• 26 września – August Ferdinand Möbius, niemiecki matematyk, znany ze wstęgi Möbiusa (ur. 1790)
• 17 października – Laura Secord, bohaterka narodowa Kanady (ur. 1775)
• 30 listopada – Hipolit Cegielski, polski pedagog i przemysłowiec (ur. 1813)
• data dzienna nieznana:
  • Aleksander Potocki – polski wojskowy, powstaniec listopadowy, emigrant, filantrop (ur. 1798)
  • Cyprian Zabłocki – polski ziemian i przedsiębiorca (ur. 1792)

Święta ruchome

• Tłusty czwartek: 20 lutego
• Ostatki: 25 lutego
• Popielec: 26 lutego
• Niedziela Palmowa: 5 kwietnia
• Wielki Czwartek: 9 kwietnia
• Wielki Piątek: 10 kwietnia
• Wielka Sobota: 11 kwietnia
• Wielkanoc: 12 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny: 13 kwietnia
• Wniebowstąpienie Pańskie: 21 maja
• Zesłanie Ducha Świętego: 31 maja
• Boże Ciało: 11 czerwca

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: 1868

• 1868 w literaturze
• 1868 w muzyce
• 1868 w sztuce