Ludwik XII

Ten artykuł od 2014-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ludwik XII

Książę Orleanu

Okres

od 1465
do 1515

Poprzednik

Karol Orleański

Następca

Karol II Orleański

Król Francji

Okres

od 7 kwietnia 1498
do 1 stycznia 1515

Poprzednik

Karol VIII Walezjusz

Następca

Franciszek I Walezjusz

Książę Mediolanu

Okres

od 1499
do 1500

Poprzednik

Ludwik Sforza

Następca

Ludwik Sforza

Książę Mediolanu

Okres

od 1500
do 1512

Poprzednik

Ludwik Sforza

Następca

Maksymilian Sforza

Dane biograficzne

Dynastia

Walezjusze

Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1462
Zamek w Blois

Data i miejsce śmierci

1 stycznia 1515
Paryż

Ojciec

Karol Orleański

Matka

Maria kliwijska

Rodzeństwo

Maria Orleańska, Anna Orleańska

Żona

Joanna de Valois
Anna Bretońska
Maria Tudor

Dzieci

Klaudia Walezjuszka,
Renata Walezjuszka

Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik XII, fr. Louis XII le Père du Peuple (ur. 27 czerwca 1462 w Château de Blois, zm. 1 stycznia 1515 w Paryżu) – książę Orleanu, później w latach 1498–1515 król Francji. Był wnukiem księcia Ludwika Orleańskiego (synem Karola Orleańskiego) i prawnukiem Karola V, z dynastii Walezjuszów.

Panowanie

Ludwik XII, panujący we Francji po swym dalekim krewnym Karolu VIII, kontynuował zaborcze wojny na Półwyspie Apenińskim. W 1499 roku podbił Księstwo Mediolanu; w lutym 1500 roku władzę w Mediolanie odzyskał jego dotychczasowy władca, Ludwik Sforza, lecz w kwietniu tego samego roku wojska francuskie odbiły Księstwo, biorąc Sforzę do niewoli. W 1501 roku wojska Ludwika XII wspólnie z wojskami hiszpańskimi zaatakowały Królestwo Neapolu, zajmując północną część Królestwa z samym Neapolem. Jednak w 1502 roku wybuchła wojna francusko-hiszpańska o panowanie nad Królestwem Neapolu; w 1503 roku Hiszpanie pobili Francuzów w bitwie pod Cerignolą, zajęli Neapol i w grudniu rozbili francuską odsiecz Gaety pod Garigliano; po tych klęskach Ludwik XII zmuszony został zawrzeć rozejm z Hiszpanią, pozostawiając pod jej kontrolą Królestwo Neapolu. W 1507 roku Francuzi zdobyli występującą przeciwko ich dominacji w północnych Włoszech Genuę, a w 1509 pokonali wojska Wenecji pod Agnadello i opanowali posiadłości Republiki Weneckiej na zachód od rzeki Mincio; w 1512 wojska francuskie odniosły zwycięstwo pod Rawenną nad wojskami hiszpańskimi i papieskimi. W tym samym roku zostały jednakże wyparte z Włoch przez armie nowej Świętej Ligi, zawiązanej przez papieża, Wenecję, kantony szwajcarskie, Hiszpanię i Anglię. W 1513 roku wojska francuskie próbujące odzyskać Księstwo Mediolanu poniosły klęskę w starciu ze Szwajcarami pod Novarą.

Małżeństwo i potomstwo

Ludwik XII był trzykrotnie żonaty: z Joanną Francuską (córką Ludwika XI), Anną Bretońską (wcześniej żoną Karola VIII) i Marią Tudor, siostrą króla Anglii Henryka VIII. Nie doczekał się jednak męskich potomków. Wieku dorosłego dożyły jedynie dwie córki z Anną Bretońską:

Klaudia Walezjuszka – (1499–1524), żona Franciszka I (1494–1547) – kuzyna Ludwika XII, który po jego śmierci w 1515, został jego następcą na tronie Francji.
Renata Walezjuszka – (1510–1574), żona księcia Ferrary i Modeny Herkulesa II d’Este

Zobacz też

Władcy Blois

Wicehrabiowie Blois

Wilhelm (do 834)
Odon (834–865)
Robert (865–866)
Garnegaud (878–906)
Tybald Starszy (906–928)
Tybald Oszust (928–960)

Hrabiowie Blois

Dynastia Blois	Tybald I Oszust (960–975) Odon I (975–996) Tybald II (996–1004) Odon II (1004–1037) Tybald III (1037–1089) Stefan Henryk (1089–1102) Tybald IV Wielki (1102–1152) Tybald V Dobry (1152–1191) Ludwik I (1191–1205) Tybald VI (1205–1218) Małgorzata (1218–1230)
Dynastia Avesnes	Walter (1218–1230) Maria (1230–1241)
Dynastia Châtillon	Hugo I (1230–1241) Jan I (1241–1279) Joanna I (1279–1292) Hugo II (1292–1307) Gwidon I (1307–1342) Ludwik II (1342–1346) Ludwik III (1346–1372) Jan II (1372–1381) Gwidon II (1381–1397)
Walezjusze	Ludwik IV (1397–1407) Karol I (1447–1465) Ludwik V (1465–1498)

Książęta Orleanu

Walezjusze	Filip (1344–1375) Ludwik I (1392–1407) Karol I (1407–1465) Ludwik II (1465–1498) Henryk II (1519–1536)
Linia Angoulême Walezjuszy	Karol II (1536–1545) Ludwik III (1549–1550) Karol Maksymilian (1550–1560) Henryk (1560–1574)
Linia orleańska Bourbonów	Mikołaj Henryk (1607–1611) Gaston (1626–1660) Filip I (1661–1701) Filip II (1701–1723) Ludwik I (1723–1752) Ludwik Filip I (1752–1785) Ludwik Filip Józef (1787–1793) Ludwik Filip I (1815–1830) Ferdynand Filip (1830–1842)

Władcy Francji

Królestwo Francji
(do XIII w. Królestwo Franków)

Kapetyngowie	Hugo Kapet (987–996) Robert II Pobożny (996–1031) Hugo (II) Magnus (koregent 1017–1025) Henryk I (1031–1060) Filip I (1060–1108) Ludwik VI Gruby (1108–1137) Filip (II) (koregent 1121–1131) Ludwik VII Młody (1137–1180) Filip II August (1179/1180–1223) Ludwik VIII Lew (1223–1226) Ludwik IX Święty (1226–1270) Filip III Śmiały (1270–1285) Filip IV Piękny (1285–1314) Ludwik X Kłótliwy (1314–1316) Jan I Pogrobowiec (1316) Filip V Wysoki (1316–1322) Karol IV Piękny (1322–1328)
Walezjusze	Filip VI (1328–1350) Jan II Dobry (1350–1364) Karol V Mądry (1364–1380) Karol VI Szalony (1380–1422) Henryk VI (1422–1453) Karol VII (1422–1461) Ludwik XI (1461–1483) Karol VIII (1483–1498) Ludwik XII (1498–1515) Franciszek I (1515–1547) Henryk II (1547–1559) Franciszek II (1559–1560) Karol IX (1560–1574) Henryk III (1574–1589)
Burbonowie	Henryk IV Wielki (1589–1610) Ludwik XIII (1610–1643) Ludwik XIV Wielki (1643–1715) Ludwik XV (1715–1774) Ludwik XVI (1774–1792) Ludwik XVII^[A](1792–1795)

I Republika Francuska (1792–1804)

I Cesarstwo Francuskie

Bonapartowie	Napoleon I (1804–1814)

Królestwo Francji
(Restauracja Burbonów)

Burbonowie	Ludwik XVIII (1814–1815)

I Cesarstwo Francuskie

Bonapartowie	Napoleon I (1815)

Królestwo Francji
(Restauracja Burbonów)

Burbonowie	Ludwik XVIII (1815–1824) Karol X (1824–1830) Ludwik XIX^[A](1830) Henryk V^[A](1830)

Królestwo Francji
(Monarchia lipcowa)

Burbonowie (linia orleańska)	Ludwik Filip I (1830–1848)

II Republika Francuska (1848–1852)

II Cesarstwo Francuskie

Bonapartowie	Napoleon III (1852–1871)

III Republika Francuska (1870–1940)

↑ ^a ^b ^c król z prawa, nigdy nie objął tronu

Władcy Mediolanu

Seniorowie Mediolanu	Pagano I della Torre (1197–1241) Pagano II della Torre (1247–1257) Manfredi Lancia (1253–1256) Martino della Torre (1257–1259) Oberto Pelavicino (1259–1264) Filippo della Torre (1263–1265) Napoleone della Torre (1265–1277) Ottone Visconti (1277–1294) Matteo I Visconti (1294–1302) Guido della Torre (1302–1311) Matteo I Visconti (1311–1322) Galeazzo I Visconti (1322–1327) Azzone Visconti (1329–1339) Luchino Visconti (1339–1349) Bernabò Visconti (1349–1385) Galeazzo II Visconti (1349–1378) Matteo II Visconti (1349–1355) Gian Galeazzo Visconti (1378–1395)
Książęta Mediolanu i panowanie francuskie	Gian Galeazzo Visconti (1395–1402) Giovanni Maria Visconti (1402–1412) Filip Maria Visconti (1412–1447) Republika Ambrozjańska (1447–1450) Franciszek I Sforza (1450–1466) Galeazzo Maria Sforza (1466–1476) Gian Galeazzo Sforza (1476–1494) Ludovico Sforza (1494–1499) Ludwik XII Walezjusz (1499–1500) Ludovico Sforza (1500) Ludwik XII Walezjusz (1500–1512) Maksymilian Sforza (1512–1515) Franciszek I Walezjusz (1515–1521) Franciszek II Sforza (1521–1535)
Panowanie hiszpańskie	Karol V Habsburg (1535–1540) Filip II Habsburg (1540–1598) Filip III Habsburg (1598–1621) Filip IV Habsburg (1621–1665) Karol II Habsburg (1665–1700) Filip V Burbon (1700–1706)
Panowanie austriackie	Karol VI Habsburg (1706–1740) Maria Teresa Habsburg (1740–1780) Józef II Habsburg (1780–1790) Leopold II Habsburg (1790–1792) Franciszek II Habsburg (1792–1797) Republika Cisalpińska (1797–1799) Franciszek II Habsburg (1799–1800)

po 1800 część kolejno
- Republiki Cisalpińskiej (1800–1802)
- Republiki Włoch (1802-1805)
- Królestwa Włoch (1805-1815)
- Królestwa lombardzko-weneckiego (1815-1859)
- Królestwa Sardynii (1859-1861)
- Królestwie Włoch (1861-1946)
- od 1946 należy do Republiki Włoskiej

Władcy Neapolu

Hrabiowie Apulli i Kalabrii

Dynastia z Hauteville	Wilhelm Żelaznoręki (1042–1046) Drogo de Hauteville (1046–1051) Onufry (1051–1057) Robert Guiscard (1057–1059)

Książęta Apulli i Kalabrii

Dynastia z Hauteville	Robert Guiscard (1059–1085) Roger I Trzos (1085–1111) Wilhelm II (1111–1127) Roger II (1127–1134) Roger III (1134–1148) Wilhelm I Zły (1148–1154) Roger IV (1154–1161) Wilhelm I Zły (1161–1166) Boemund (1181) Roger V (1189–1193)

1193-1282 – Królowie Sycylii

Królowie Neapolu

Andegawenowie	Karol I (1282–1285) (1266–1282 – król Sycylii, przed utratą wyspy) Robert II d’Artois (regent 1285–1289) Karol II Kulawy (1285–1309 ) Robert I Mądry (1309–1343) Joanna I (1343–1381) Karol III z Durazzo (1381–1386) Ludwik I (tytularny 1382–1384) Ludwik II (tytularny 1384–1417) Władysław I (1386–1414) Joanna II (1414–1435) Ludwik III (tytularny 1417–1426) Rene Dobry (1435–1442)
Trastámara	Alfons I Wspaniały (1442–1458) Ferdynand I (1458–1494) Alfons II (1494–1495)
Walezjusze	Karol VIII (1495)
Trastámara	Ferdynand II (1495–1496) Fryderyk IV (1496–1501)
Walezjusze	Ludwik XII (1501-1504)
Trastámara	Ferdynand III Katolicki (1504–1516) Joanna III Szalona (1516-1555)

Królowie Neapolu
(unia z Hiszpanią)

Habsburgowie	Karol IV (1516–1556) Filip I (1556–1598) Filip II (1598–1621) Filip III (1621–1665) Karol V (1665–1700)
Burbonowie	Filip IV (1700–1713)

Królowie Neapolu

Habsburgowie	Karol VI (1713–1735)
Burbonowie	Karol VII (1735–1759) Ferdynand IV (1759–1806)
Ród Bonapartów	Józef I (1806–1808)
Ród Muratów	Joachim (1808–1815)
Burbonowie	Ferdynand IV (1815–1816)

1816 – zjednoczenie Sycyli z Neapolem - powstaje Królestwo Obojga Sycylii

Gubernatorzy wojskowi Paryża

Gubernatorzy Paryża	Louis I d’Anjou (1356–1357) Jean de Berry (1411) Waléran III de Ligny (1411–1413) Jean II de Ligny (1418–1420) Jean de La Baume (1422–142.) Jean de Villiers (1429–14..) Philippe de Ternant (14..–14..) Jacques de Villiers (1461) Charles d’Artois (1465) Charles de Melun (1465–1467) Charles I d’Amboise (1467–1470) Charles de Gaucourt (14..–1472) Antoine de Chabannes (1472–147.) Guillaume de Poitiers (1478–14..) Louis d’Orléans (1483–1485) Antoine de Chabannes (1485–1488) Gilbert de Montpensier (14..–1494) Charles II d’Amboise (1493–1496) Antoine de La Rochefoucauld (15..–15..) Paul de Thermes (1559–1562) Charles de Cossé (1562–1563) François de Montmorency (15..–1572) René de Villequier (1580) François d’O (158.–1589) Charles-Emmanuel de Savoie (1589–1590) Jean Francois de Faudoas (1590–1594) Charles II de Cossé (1594) François d’O (1594) Charles du Plessis (1616) Hercule de Rohan (1643–16..) François de L’Hospital (1648–1657) Duc de Bournonville (1657–1662) Antoine d’Aumont (1662–1669) Gabriel de Rochechouart (1669–1675) Charles III de Créquy (1676–1687) Léon Potier (1687–1704) Duc de Tresmes (1704–1739) Bernard Potier (1739–1757) Charles Louis d’Albert (1757–1771) Jean de Cossé-Brissac (1771–1780) Louis de Cossé-Brissac (1780–1791)
Dowódcy generalni sił zbrojnych w Paryżu	Louis d’Affry (1791–1792) Jacques-François de Menou (1792–1794) Jean Thierry (1794–1795) Jacques-François de Menou (1795) Paul de Barras (1795) Napoléon Bonaparte (1795–1796) Jacques Maurice Hatry (1796–1797) Pierre Augereau (1797) Louis Lemoine (1797) Jean-François Moulin (1797–1798) Joseph Gilot (1798–1799) Barthélemy Catherine Joubert (1799) Jean-Antoine Marbot (1799) François Joseph Lefebvre (1799–1800) Édouard Mortier (1800–1803) Jean Andoche Junot (1803–1804)
Gubernatorzy wojskowi Paryża	Joachim Murat (1804–1805) Louis Bonaparte (1805–1806) Joachim Murat (1806) Jean Andoche Junot (1806–1807) Pierre-Augustin Hulin (1807–1814) Louis de Rochechouart (1814) Louis Sébastien Grundler (1814–1815) Nicolas Joseph Maison (1815) Pierre-Augustin Hulin (1815) André Masséna (1815) Nicolas Joseph Maison (1815) Hyacinthe Despinoy (1815–1816) Catherine-Dominique de Pérignon (1816–1818) Nicolas Joseph Maison (1819–1821) Auguste de Marmont (1821–1830) Pierre Claude Pajol (1830–1842) Tiburce Sébastiani (1842–1848) Nicolas Changarnier (1848–1851) Achille Baraguey d’Hilliers (1851) Bernard Pierre Magnan (1851–1865) François Certain de Canrobert (1865–1870) Achille Baraguey d’Hilliers (1870) Louis Jules Trochu (1870–1871) Joseph Vinoy (1871) Paul de Ladmirault (1871–1878) Édouard Aymard (1878–1880) Justin Clinchant (1880–1881) Alphonse Théodore Lecointe (1882–1884) Félix Gustave Saussier (1884–1898) Émile Zurlinden (1898–1899) Joseph Brugère (1899–1900) Georges-Auguste Florentin (1900–1901) Paul-Vincent Faure-Biguet (1901–1903) Jean Dessirier (1903–1906) Jean Baptiste Dalstein (1906–1910) Michel Maunoury (1910–1912) Victor-Constant Michel (1912–1914) Joseph Gallieni (1914–1915) Michel Maunoury (1915–1916) Auguste Dubail (1916–1918) Adolphe Guillaumat (1918) Charles Emile Moinier (1918–1919) Pierre Berdoulat (1919–1923) Henri Gouraud (1923–1937) Gaston Billotte (1937–1939) Pierre Héring (1939–1940) Henri Dentz (1940)
Okupacja niemiecka	Ernst Schaumburg (1940–1943) Hans von Boineburg-Lengsfeld (1943–1944) Dietrich von Choltitz (1944)
Gubernatorzy wojskowi Paryża	Philippe Leclerc (1944) Marie Pierre Kœnig (1944–1945) Paul Legentilhomme (1945–1947) René Chouteau (1947–1953) Henri Zeller (1953–1957) Louis-Constant Morlière (1957–1958) Pierre Garbay (1958–1959) Raoul Salan (1959–1960) Maurice Gazin (1960) André Demetz (1960–1962) Louis Dodelier (1962–1965) Philippe de Camas (1965–1968) André Meltz (1968–1971) Bernard Usureau (1971–1974) Philippe Clave (1974–1975) Jean Favreau (1975–1977) Jacques de Barry (1977–1980) Jeannou Lacaze (1980–1981) Roger Périer (1981–1982) Alban Barthez (1982–1984) Michel Fennebresque (1984–1987) Hervé Navereau (1987–1991) Daniel Valéry (1991–1992) Michel Guignon (1992–1996) Michel Billot (1996–2000) Pierre Costedoat (2000–2002) Marcel Valentin (2002–2005) Xavier de Zuchowicz (2005–2007) Bruno Dary (2007–2012) Hervé Charpentier (2012–2015) Bruno Le Ray (2015–2020) Christophe Abad (od 2020)