Dzięgielówka

Butelka po dzięgielówce Nisskosher, Muzeum Barbary i Stanisława Ptaków w Katowicach, fot. 2017 r.
Dzięgiel litwor na stanowisku w polskich Tatrach Wysokich, fot. 2006 r.
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Dzięgielówka

Dzięgielówka, litworówka[1][2] – nalewka[3] na bazie korzenia i/lub łodygi[3] dzięgla litwora[4], dawniej popularna m.in. na Podhalu[4] i Litwie[5]. Przypisywano jej walory lecznicze[4], tj. korzystne działanie na układ trawienny[6].

Wedle charakterystyki ministerstwa rolnictwa jest to lepki płyn o barwie żółto-zielonej, korzenny i cierpki w smaku, o zawartości 35–45% alkoholu, wytwarzany z łodyg dzięgla zbieranych w maju[3].

Na skalę przemysłową dzięgielówka jako wytrawna wódka ziołowa produkowana jest w Polsce przez wytwórnię wódek gatunkowych Nisskosher z Bielska-Białej[6].

15 maja 2006 roku dzięgielówka została wpisana na krajową listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi województwa kujawsko-pomorskiego[3].

Dzięgielówka została wymieniona w utworze Władysława Syrokomli pt. Do kalafonii z 1849 roku:

„Boli serce albo główka,
Czy się mdłości odezwą,
Dzięgielówka i piercówka
Uratuje, aż rzeźwo”[7]

Przypisy

  1. Stanisław A. Hodorowicz: Słownik gwary górali Skalnego Podhala. Nowy Targ: Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, 2004, s. 96. ISBN 83-921589-0-3.
  2. Hanna Szymanderska: Na polskim stole: przepisy i tradycje szlacheckie. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 56. ISBN 83-247-0090-0.
  3. a b c d MRiRW ↓.
  4. a b c Szatkowski 2010 ↓.
  5. Karol Langie: Ogród warzywny, jego urządzenie i pielęgnowanie. Kraków: C. k. austryackie Ministerstwo Rolnictwa, 1875, s. 166.
  6. a b Nisskosher ↓.
  7. Poezye Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli). T. X. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1872, s. 332.

Bibliografia

  • Dzięgielówka. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2017-07-11].
  • Dzięgielówka – Herbs Speciality. Nisskosher. [dostęp 2017-07-11].
  • Wojciech Szatkowski: Rośliny Tatr – Litwor, czyli „anielskie ziele”. Podhalański Serwis Informacyjny „Watra”, 2010-08-10. [dostęp 2017-07-11].
  • p
  • d
  • e
Sposób wytwarzania
  • fermentacja
  • destylacja
  • winifikacja
Podstawowe rodzaje
fermentowane
destylowane
  • gin
  • likier
    • kategoria
  • rum
  • tequila
  • brandy
    • winiak
    • kategoria
  • whisky
    • kategoria
  • wódka
    • kategoria
wina wzmacniane
Napoje destylowane
według składników
zboża
jęczmień
kukurydza
ryż
żyto
  • żytnia whiskey
sorgo
owoce
jabłko
jabłko nerkowca
  • feni
daktyl
  • arak
winogrono
śliwka
wytłoki
mieszanki owoców
i inne owoce
inne
agawa
korzenne
  • dzięgielówka
  • goryczka
trzcina cukrowa/melasa
różne zboża i ziemniaki
Likiery i wywary
z napojów destylowanych
według składników
owoce
migdał
anyż
kokos
  • malibu
orzechy
jałowiec
pomarańcza
różne i inne owoce
badian właściwy
  • sassolino
inne
czekolada
  • likier czekoladowy
  • sabra
cynamon
  • tentura
jajko
kawa
miód
mleko
trzcina cukrowa/melasa
  • charanda
zioła
złoto
Nalewki